Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 5 сар, 3 долоо хоног өмнө

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 6 сар, 1 долоо хоног өмнө

Олон улс оронд Популист улс төрчид газар авч авч байгаа нь анхааруулах дохио болж байна.

Берлин, 2017 оны 1 сарын 25. Дэлхий дахинд системийн авлига ба нийгмийн тэгш бус байдал нь бие биенээ нөхцөлдүүлж байдгыг өнгөрсөн 2016 он бидэнд харууллаа. Иргэд төрийн байгууллагуудад итгэх итгэл алдарч, 176 улсын 69 хувь нь 2016 оны Авлигын Төсөөллийн Индексээрээ 50-аас доогуур оноо авсан байгаа нь төрийн салбарын авлига маш их бөгөөд ноцтой байгааг харуулж байна. 0 оноо маш их авлигтай, 100 оноо нь авлигаас ангид гэсэн утгатай. Энэ жил их олон улс Индексээрээ сайжрахаасаа илүү муудсан байгаа бөгөөд яаралтай арга хэмжээ авах зайлшгүй хэрэгтэй байгаа нь харагдаж байна.

Эрх тэгш боломж хүн бүрт алга

Авлига, тэгш бус байдал бие биенээ нөхцөлдүүлж байдаг. Эдгээр нь нийгэмд эрх мэдлийн тэгш бус хувиарлалт, баялагийн тэгш бус хувиарлалт бий болгож байна. Панама Баримт-ын үзүүлснээр, дэлхийн санхүүгийн бүрхэг байдлыг ашиглан мөнгөтэй эрх мэдэлтэй хүмүүс нийтийн ашиг сонирхолыг улдаа гишгэж өөрсдөө хөрөнгөжих нь хэр амархан болохыг бид харсан. Транспэрэнси Интернэшнл Олон Улсын байгууллагын ТУЗ дарга Хосе Угоз-ын хэлсэнчлэн “Олон олон улс орнуудад хүмүүс энгийн хэрэгцээгээ хангаж чадахгүй байхад, эрх мэдэлтэнгүүд авлигаас олсон ордогоороо ял шийтгэлгүй тансаг амьдарч байна. Цаг хугацаа бол алт шиг үнэ цэнэтэй. Авлигын асуудалд яаралтай арга хэмжээ авах хэрэгтэй, ингэж байж л энгийн ард иргэдийн амьдрал дээрдэнэ. ” Бразилын Петробрас, Одебрехт гэх зэрэг компаниудаас авхуулаад Украйнын экс ерөнхийлөгч нарын өндөр түвшний Авлигын хэргүүд улс төрчид, бизнес эрхлэгч нар дотоодын эдийн засгийн орлогыг урвуугааар ашиглан хэдхэн эрх мэдэлтэнүүд дундаа хувааж завших боломжтойг харуулж байна. Иймэрхүү өндөр түвшний Авлигын хэргүүд хүний эрхийг зөрчиж, тогтвортой хөгжлийг удаашруулж, нийгэмд ялгавар заагийг бий болгодог. Жишээлбэл: Бразилын Авлигын Индекс нь өндөр эрх мэдэл бүхий улс төрчид, бизнесменүүдийн орооцолдсон авлигын хэрэгээс болоод сүүлийн 5 жилд эрс доошилсон. Гэхдээ энэ жил Бразил хараат бус хууль сахиулах хүчний байгууллагуудын оролцоотойгоор өмнө нь ярихад ч цээртэй байсан авлигын хэрэгт хариуцлага тооцож болдогийг харуулж чадсан нь сайшаалтай.

Популизм бол буруу эмчилгээ

Ард иргэд авлигын асуудлыг шийднэ хэмээн хоосон амлалтаараа булдаг тийм улс төрчдөөс аль хэдийнэ залхсан. Тиймээс ч тогтолцоогоор өөрчилнө, эрх мэдлийн сүлжээг таслан зосооно гэж амлаж байгаа популист улс төрчидөд иргэд мэхлэгдэн итгэж байна . Тэдний хоосон амлалт нь ч асуудлыг улам л даамжруулахаас биш зогсоож чадахгүй. “Популист болон Автократ улс төрчидтэй улс орнуудад бид ардчилал бага багаар үгүй болж иргэний нийгэм, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх чөлөө, шүүхийн хараат бус байдлийг уландаа гишгэх гэсэн ородлогууд ажиглагдаж байна. Улс төрчид ба тэдэнтэй хуйвалдсан бизнесийхнээс бүрдсэн авлигажсан капитализм хэмээх шинэ тогтолцоог ( crony capitalism) устгахын оронд, популист удирдагч нар улам л нарийн техниктэй авлигыг газар авахуулж бэхжүүлж байна. Үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх, эрх чөлөө, улс төрийн үйл ажиллагааны хараат бус байдал, хүчтэй ардчилсан засаглалтай тийм газар л иргэний нийгэм, хэвлэл мэдээлэл авлигатай нүүр тулж холбогдох хүмүүст хариуцлага тооцож чадна.” Хэмээн Транспэрэнси Интэрнэшнл Байгууллагын ТУЗ дарга Хосе Угоз өнөөдөр онцолж байна.Автократ удирдагч нар хүчээ авсан Унгар болон Турк улсын Авлигын Төсөөллийн Индекс сүүлийн жилүүдэд бас буурсан үзүүлэлттэй байна. Эсрэгээр нь популист засгийн газраа огцруулсан Аргентин улс сайжирсан үзүүлэлттэй байгаа нь бас харагдаж байна.

Бид юу хийх шаардлагатай вэ?

Авлигын эсрэг хууль тогтоомжинд үг үсгийн алдаа засах төдийн нь хангалтгүй юм. Яг одоо маш чухал авах арга хэмжээ бол асуудлыг үндэсээр нь шийдэх тийм шинэчлэлийг эхлүүлэх ажил юм. Авлигачид шийтгэлгүй өнгөрдөг даамжирсан байдлыг зогсоох, ард иргэдийг чадавхижуулж өөрсдийнхөө төлөө эрх ашгаа хамгаалж байхыг дэмжих, эрх мэдлийн тэнцвэргүй байдлийг бууруулах, буруутанд хариуцлага тооцдог системийг бэхжүүлэх зэрэг нь энэ шинэчлэлийн нэг хэсэг болно. Хэн ямар компани эзэмшдэгийг олон нийтийн бүртгэлийн төвөөр дамжуулан тодруулга хийж хил дамнан урсдаг авлигын мөнгийг хөдөлгөж буй тэр албан тушаалтануудад арга хэмжээ авах зэрэг нь энэ шинэчлэлийн хүрээнд бас багтаж явах ёстой.

ҮР ДҮН

2016 оны Авлигын Төсөөллийн Индекс 176 орны төрийн салбар дахь авлигын төсөөллийн хэмжээг нэгтгэж гаргасан. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг www.transparency.org –оос үзэж болно.

Дани болон Шинэ Зеланд улсууд 90 оноотойгоор тэгргүүлсэн бол Финланд , Швед улсууд 89 оноотойгоор ард нь жагссан байна. Аль ч улс авлигаас бүрэн ангид байх боломжгүй ч гэлээ, оноогоороо дээгүүр жагссан улсууд нь нээлттэй засаглал, хэвлэл мэдээлийн эрх чөлөө, иргэний эрх эрх чөлөө, хараат бус шүүхийн тогтолцоогоороо дэлхийд тэргүүлдэг улсууд юм.

10 дах жилдээ Сомали улс хамгийн муу оноотой гарсан бөгөөд энэ жил зөвхөн 10 оноо л авсан байна. Өмнөд Судан улс 11 оноотойгоор доороосоо 2-т жагсаж, Хойд Солонгос 12 оноо, Сири улс 13 онооны үзүүлэлттэй гарсан. Төсөөллийн Индексээрээ доогуурт жагссан эдгээр улс орнууд нь авлигачид ял шийтгэлгүй өнгөрдөг, ядуу засаглалтай мөн сул дорой институцтай байдлаараа ийнхүү сул оноо авсан юм.

Асуудалтай байгаа бүс нутаг буюу Ойрх Дорнод энэ жил хамгийн их оноогоор буурсан. Катар улс 2015 оны индексээсээ 10 оноогоор буурч хамгийн их индексээр буурсан улс болсон байна. ФИФА-г тойрсон шуугиант хэргүүд, мөн 2022 онд Хөл бөмбөгийн Дэлхийн Цомыг зохион байгуулах эрхийг авсантай хобоотой мөрдөн байцаах ажиллагаа, цагаачид болон энгийн иргэдийн хүний эрхийг зөрчсөн гэх мэт хэргүүд индексийн оноо буурсан үзүүлэлтэд их нөлөөлсөн.

Берлин 2017.01.25

Транспэрэнси Интернэшнл Байгууллагын төв оффис

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Монгол улсын хувьд Авлигын индэкс 2012 онд 36 оноотой, 2013 онд 38 оноотой, 2014 онд 39 оноотой , 2015 онд 39 оноотой 72 байранд, 2016 онд 38 оноотой 87 байранд эрэмблэгдэж байна. 2012 онд 17 хувьтай байсан эдийн засгийн өсөлт 2016 оны эхний 9 сарын байдлаар хасах - 1.6 хувьтай болтлоо буурсан нь түүхий эдийн үнийн уналтаас илүүтэйгээр авлигын хүчин зүйлс нөлөөлж Монгол улс бүхэлдээ авлигын хямралд ороод байгаагын нотолгоо юм. Авлигын эрсдэлт байдал нь гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг цааш түлхэж дотоодын бизнесийн салбарт уналтыг бий болгож Монгол улсын өрсөлдөх чадвар буурч улмаар Монгол улсын үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд хүрлээ.

Монгол улсын авлигын индекс унах болсон бас нэгэн шалтгаан нь хараат бус ажиллах ёстой төрийн институцууд болох аудит, шүүх, хууль тогтоох ба хэрэгжүүлэх байгууллагууд нь хараат байдалд орсоноос авлига газар авч байгаа нь нөлөөлж байна.

Авлигын томоохон хэргүүд шийдэгдэхгүй замхарч, ял шийтгэлгүй өнгөрч, авлигын улмаас улсад учирсан хэдэн зуун тэрбум төгрөгийн хохиролууд эргэн төлөгдөхгүй байгаа нь нийгэмд авлигын эсрэг тэмцэлд иргэдийн итгэлийг алдахад хүргэж байна.

Цаашид Авлигатай Тэмцэх Газрыг улам бэхжүүлж Авлигын эсрэг хууль эрх зүйн орчин боловсронгуй болгож шинээр батлагдсан Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг эрчимжүүлэн авлигын асуудлыг үндсээр нь устгаж нийгэмд, ард иргэдэд алдагдсан итгэлийг авчрах нь нь нэн чухал асуудал болж байгааг онцолж байна.

Авилгын үнэлгээ өгсөн 9-н байгууллага

• Bertelsmann Foundation Transformation Index
• Economist Intelligence Unit Country Risk Ratings
• Global Insight Country Risk Ratings 2015
• IMD World Competitiveness Year book 2016
• Political Risk Services International Country Risk Guide 2016
• World Bank Country Policy and Institutional Assessment 2015
• World Economic Forum Executive Opinion Survey 2016
• Rule Of law – Хуулийн засаглалын үзүүлэлт
• Varieties of Democracy Project 2016

-Авлигын хэргээр Төрийн албан хаагч ямар тохиолдолд ял шийтгэл хүлээдэг бэ?

- Авлигын хууль зөрчсөн Төрийн албан хаагч ямар нэгэн айж эмээх зүйлгүйгээр ажлаа хийх боломжтой эсэх;

-Авлигын хууль зөрчсөн Төрийн албан хаагч зохих хууль журмын дагуу ял шийтгэл хүлээдэг эсэх;

-Засгийн газар авлигын асуудлыг хянаж чадаж байгаа эсэх;

-Засгийн газар авлигын асуудлыг хянаж чадахгүй байгаа эсэх, шударга ёсны зарчим үйлчилж буй байдал;

-Засгийн газар авлигын асуудлыг хянаж чадаж байгаа эсэх, шударга ёсны тогтолцоо үр дүнтэй ажиллаж байгаа эсэх.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 37

- Төсвийн захиран зарцуулалтын хувьд тодорхой дүрэм журам, хариуцлагын тогтолцоо байгаа эсэх;

- Төсвийн хөрөнгийг сайд албан тушаалтнууд хувийн эсвэл намын улс төрийн зориулалттайгаар хууль бусаар зарцуулдаг эсэх;

- Хариуцлага, хяналтгүй зарцуулах боломжтой төсвийн сангууд байдаг эсэх;

- Төсвийн хөрөнгийг үр ашиггүй зарцуулдаг эсэх;

- Засгийн газраас шалгуургүйгээр томилогддог төрийн болон нийтийн албан хаагчдын томилгоо байдаг эсэх;

- Төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтад хяналт тавьдаг аудитын тогтолцоо байдаг эсэх, тийм бол улс төрөөс хараат бус байж чаддаг эсэх;

- Хараат бусаар ажиллаж эрх мэдлээ хэтрүүлсэн сайд, төрийн албан хаагчдыг шүүх тогтолцоо байгаа эсэх;

- Албан тушаалд дэвших, гэрээ хийхийн тулд авлигадах явдал байдаг эсэх.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 37

Авлигатай холбоотой үзүүлэлт нь:

Тухайлбал, хувь хүн ба компани тухайн оронд бизнэс эрхлэхэд жижиг зөвшөөрлөөс авахуулаад томоохон гэрээ байгуулах хахууль өгөх шаардлага үүсдэг эсэх, энэ нь тухайн бизнэс эрхлэгчийг эрсдэлд оруулдаг эсэх г.м...

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 47

IMD нь дэлхийд өндөрт бичигдэх Швейцарийн бизнэсийн сургууль бөгөөд эндээс эрхлэн жил бүр гаргадаг World Competitiveness Year book 2016 нь тухайн улсын өрсөлдөх чадварыг үнэлж үүндээ улс төр болон нийгмийн хүчин зүйлс нь бизнесийн өрсөлдөх чадварт хэрхэн нөлөөлж байгааг судалдаг.

Судалгаанд 333 шалгуурыг ашигладаг ба Өрсөлдөх чадвар гэдэг бол тухайн улсын эдийн засгийн бодлого нь бизнэсийн хүрээнд хэрхэн баялагийг бүтээн бий болгож улмаар тухайн улсын иргэдийн ирээдүй хэрхэн баталгаажиж байгааг хэмждэг.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 35

АНУ-д 1979 онд байгуулагдсан ба сар бүр тухайн улсын Political Risk Services International Country Risk Guide буюу улс төр, эдийн засаг ба санхүүгийн үнэлгээг хийж хэвлэдэг бөгөөд 140 орныг хамруулдаг. Тухайлбал, тухайн орны улс төр эдийн засгийн эрсдлийн боломжийг хэрэглэгчдэд эрт мэдээлэх, анхааруулах зорилготой. Тус байгууллагын судлаачид улс төрийн ач холбогдолтой мэдээллийг цуглуулж онооны смстемд оруулдаг ба хэрэглэгчдэд өөрсдийн эрсдлийг үнэлэх боломж олгодог.

Улс төрийн систем дэх авлигыг үнэлэхдээ бизнэс эрхлэгчдээс элдэв төрлийн лиценз олгохдоо хахууль шаарддаг эсэх, авлигын бусад хэлбэрээр шаарддаг эсэх, мөн тухайн улсад улс төр нь бизнэсийн салбартай ямар нэг сэжигтэй хэлбэрээр холбоотой байдаг эсэх гэх мэт үнэлгээг хийдэг.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 32

Дэлхийн банк нь 1944 онд байгуулагдсан ба 10000 орчим ажилтантай, АНУ-ын Вашингтонд байрладаг.

Тухайн улсыг үнэлэхдээ 16 шалгуураар үнэлэх ба эдийн засгийн менежмент, бүтцийн бодлого, нийгмийн бүх нийтийн оролцоог хангасан, тэгш хүртээмжтэй бодлого, төсвийн менежмент ба институтууд гэсэн 4 том бүлэг хувааж үнэлдэг.

Шалгуур нь эдийн засгийн өсөлт ба ядуурлыг бууруулах чиглэлийг хүчин зүйлсийг үнэлэх зорилготой.

-Төрийн салбар дахь ил тод байдал ба дээд хяналтын байгууллагууд хариуцлагатай байх, ажилтнуудынхаа өмнөө хариуцлагатай байх хариуцлагын тогтолцоотой байх. Үүнд:

- Тухайн байгууллагын тухайлбал, Монголбанк, Хөгжлийн банк, Аудитын газар гэх мэт байгууллагын удирдлага нь гаргасан шийдвэр ба гүйцэтгэлдээ хариуцлага хүлээдэг тогтолцоотой эсэх;

- Төрийн бус байгууллага ба иргэд төрийн мэдээлэл авах боломжтой байдаг эсэх;

- Aшиг сонирхлын зөрчилтэй, цөөн хүний захиалгаар хууль, журам батлагддаг эсэх.

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 47

1971 онд байгуулагдсан хараат бус олон улсын байгууллага бөгөөд Швейцарт байрладаг. Энэхүү судалгааг жил бүр хийдэг. Тухайн улсад компани, бизнэс эрхлэгчид татвар, лиценз зөвшөөрөл, гэрээ хийх, шүүхэд асуудал шийдвэрлүүлэхдээ өөртөө ашигтай шийдвэр гаргуулахын тулд хахууль өгдөг үү? Тийм бол хэр тогтмол өгдөг бэ? Тухайн улсад төсвийн хөрөнгийг авлигын замаар компани ба иргэдэд шилжүүлэн зувчуулах нь тохиолдол байдаг эсэх?

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 38

World Justice Project нь ашгийн бус хараат бус байгууллага бөгөөд дэлхийн өнцөг булан бүрт хуулийн засаглалыг дэмжих зорилготой. Тухайн орон дахь хуулийн засаглалын байдлыг үнэлдэг.

Шалгуур: 68 асуулт үнэлгээ бүхий шалгууртай, 4 үндсэн бүлэгтэй:

- Төрийн албан хаагч гүйцэтгэх эрх мэдлийн хүрээнд албан тушаалаа хувийн ашиг сонирхолд ашигладаг эсэх;

- Шүүх эрх мэдлийн хүрээнд шүүгчид хувийн ашиг сонирхлоор шийдвэр гаргадаг эсэх;

- Цагдаа, цэргийн салбарт төрийн албан хаагч хувийн ашиг сонирхлоор шийдвэр гаргадаг эсэх;

- Хуулийг хэрэгжүүлэх, мөрдүүлэх төрийн албан хаагчид хувийн ашиг сонирхлын зорилгоор шийдвэр гаргадаг эсэх.

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 38

Ардчиллыг хэмжих шинэ аргачлал бөгөөд зөвхөн сонгууль төдийгүй ардчиллын гол үзүүлэлт болох либераль, иргэдийн оролцоот, олонхийн сонголт, зөвшилцсөн, зарчимтай, жинхэнэ ардчиллын төлөөх зорилго тавьсан эсэхийг хэмжих баримтуудыг цуглуулдаг.

Дэлхийн 50 гаруй орны судлаачдын баг судалгаанд оролцсон 170 орны 2500 судлаачидтай хамтран 16 сая мэдээлэл, тоо баримтыг боловсруулсан.

Тухайн орны хууль тогтоох, хуулийг хэрэгжүүлэх мөрдүүлэх болон шүүх засаглал дахь авлигын асуудалд үнэлгээ өгч авлига хэрхэн хууль тогтоох ба хэрэгжүүлэх шатанд нөлөөлж байгааг оноогоор тооцож гаргадаг.

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 34

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 8 сар, 2 долоо хоног өмнө

УИХ Гишүүн, Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байдлын байнгын хорооны дарга Ж. Энхбаяр:

Өнөөдөр бол олон улсын авлигын эсрэг өдөр

Энэ бол Монгол улсын хөгжилд чөдөр болж байгаа тэвчиж боломгүй хамгийн том асуудал. Анх 2008 онд миний бие тухайн үед УИХ гишүүн байсан Х.Тэмүүжин, Ж.Сүхбаатар нартай хамтран Авлигын Эсрэг Монголын Парламентын Бүлэг байгуулж байсан. 2012-2016 онд энэ бүлэг маань 13 гишүүнтэй болж өргөжсөн билээ. Энэ удаа 2016 онд УИХ гишүүн Ж.Батзандан, Л.Оюун-Эрдэнэ, Ш.Раднаасэд, Д.Сарангэрэл, Д.Цогтбаатар, Б.Энх-Амгалан нартай нэгдэн дахин 3 дахь удаагаа Авлигын Эсрэг Монголын Парламентын Бүлэг (цаашид МОНПАК) байгууллаа.

Авлигын эсрэг хамтдаа.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 09/05/2017

Азийн Сангаас хийж буй Авлигын талаарх олон нийтийн ойлголт, мэдлэг тогтоох судалгааг та бүхэндээ цувралаар танилцуулж байгаа.

Энэ удаад ДЭЭД ТҮВШНИЙ АВЛИГА хэсгийн судалгааны үр дүнг танилцуулж байна.

Дээд түвшний авлигыг бүрдүүлэх хүчин зүйлүүдэд тодорхойлолтод их өөрчлөлт ажиглагдаагүй ч цаг хугацааны явцад зарим хэлбэлзэл гарсан байна. Жишээ нь 2012 болон 2016 оны сонгуулиар судалгаанд оролцогчдын дунджаас дээш хувь нь "Улс төрийн өндөр сонирхол бүхий хэргүүд"-ийг дурдаж байсан.

2015 болон 2016 онуудад судалгаанд оролцогчдын дунджаас дээш хувь нь "дотоод болон гадаадын том бизнесүүдийн оролцоотой хэргүүд"-ийг дурджээ.

Дээд түвшний авлига тодорхойлолт

График 1, Дээд түвшний авлига тодорхойлолт (зөвхөн хүчин төгөлдөр хариултууд: "хэлж мэдэхгүй/хариулаагүй" болон "бусад" гэсэн сонголтууд ороогүй болно).

2014 оноос хойш дээд түвшний авлигын талаар тодорхой ойлголттой болсон иргэдийн тоо харьцангуй нэмэгдсэн. 2014 онд судалгаанд оролцогчдын 18.6 хувь нь дээд түвшний авлигын талаар мэдэхгүй эсвэл ямар нэгэн бодолгүй байсан бол энэ тоо буурсаар 2015 онд 11.8 хувь, 2016 онд ердөө 7.8 хувь болсон

2012 оны 11 дүгээр сараас хойш "Монгол улсад дээд түвшний авлига их байдаг" гэж хариулсан оролцогчдын тоо бага зэрэг хэлбэлзсэн хэдий ч өндөр хэвээр байна. 2012 оны 11 дүгээр сард 43.1 хувь байсан нь 2014 оны 3 дугаар сард 37.6 хувь буурсан ч 2016 оны 3 дугаар сард 43.1 хувь болж буцаж өсжээ. "Дээд түвшний авлигын зарим нэг тохиолдлууд байгаа" гэж үзэх оролцогчдын тоо тогтмол нэмэгдэж байна. 2012 оны 11 дүгээр сард 24 хувь байсан нь 2016 онд 35.4 хувь болж өсжээ.

График 2, Монгол дахь дээд түвшний авлигын түвшин

Дээд түвшний авлига Монголд оршиж байгаа шалтгаан нь "Бизнес, улс төрийн сонирхол нийлсэн учраас" гэсэн хариулт 2016 онд 12 хувь болж нэмэгдсэн байна. Энэ нь 2012 оны Улсын их хурлын сонгуулийн жилийн 11.2 хувтай ойр байна. Бизнес болон улс төрийн сонирхол, зөрчилдөөн зэрэг нь сонгуулийн үеэр ил гардагтай холбоотой байж болох ю

Монгол улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын томоохон компаниуд авлигын арга замыг ихээхэн ашигладаг гэж үзэх оролцогчдын тоо тогтвортой өссөөр 2012 оны 11 дүгээр сард 16.2 хувь байснаас 2016 оны 3 дугаар сард 20.4 хувь болжээ. Харин дотоодын томоохон компаниуд "Асуудлаа авлигаар шийдэх нь түгээмэл" гэж үзэх оролцогчдын тоо харьцангуй тогтвортой байгаа ба 2016 оны 3 дугаар сард 7.8 хувь байна.

Асуудал шийдэгдэхгүй байгаагийн үндсэн шалтгааныг төр засгийн дээд түвшинд ил тод байдал хангалтгүй (17.9 хувь) мөн хууль эрх зүйн тогтолцоо ийм түвшний асуудлыг авч шийдэх чадваргүй байдаг (16.7 хувь) гэж судалгаанд оролцогчид үзжээ. Монгол улсын эдийн засагт хяналт муутай их хэмжээний мөнгө байгаа гэж үзсэн оролцогчдын тоо бага зэрэг буурсан нь нийгэм эдийн засгийн ерөнхий хямралтай холбоотой байж болох юм.

График 3, Яагаад дээд түвшний авлига Монголд оршиж байна вэ?

Судалгаа хийгдсэн хугацааны туршид дунджаар оролцогчдын гуравны нэг нь ДТА хахуулийн хэмжээг мэднэ хэмээн хариулжээ. 2016 онд энэ тоо 33.8 хувь байна. Оролцогчдын хариултыг бодитоор нь хэмжихэд их хэмжээний зөрүүтэй байна.

Танд дээд түвшний авлигын хэмжээний талаар төсөөөлөл байна уу?

График 4, Дээд түвшний авлигын хэмжээний талаарх төсөөлөл

2016 онд олон нийтийн дээд түвшний авлигын талаарх мэдээлэл авах нь буурсан байна. 16.5 хувь нь ДТА-ын талаар "байнга" олж сонсдог гэсэн бол судалгааны дундаж 20.6 хувь байна. Энэ нь мөн л сонгуулийн улиралтай холбоотой байж магадгүй. Учир нь 2012 онд судалгаанд оролцогчдын 16.1 хувь дээд түвшний авлигын талаар "байнга" олж сонсдог гэж байсан ба дараагийн судалгаагаар энэ тоо өссөн. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын зүгээс сонгуулийн үеэр түгээж буй мэдээлэл үүнд нөлөөлдөг байж болох юм.

Та дээд түвшний авлигын талаар хэр их олж сонсдог вэ?

График 5, Дээд түвшний авлигын талаар олж сонсох

Дээд түвшний авлига ихэвчлэн ямар хэлбэрээр байдаг талаарх санал бодол 2012 оноос хойш мэдэгдэхүйц өөрчлөгдөөгүй хэвээр байна. Судалгаанд оролцогчдын ихэнх нь "бэлэн мөнгө" гэж хариулдаг. Дараагийн хамгийн түгээмэл нэрлэгдсэн хэлбэр нь "захиргааны албан тушаал" байсан.

График 6, Дээд түвшний авлигын хэлбэрийн чиг хандлага (Олон сонголт хариулт-нийт хувь нь 100-аас их)

Цаг хугацааны явцад дээд түвшний айл өрхүүдэд үзүүлж буй үр нөлөөний талаар олон нийтийн санаа бодолд ихээхэн өөрчлөлт гарсан. Анх 2012 онд Монголын ард иргэдэд дээд түвшний авлига гэдэг ойлголтыг танилцуулж байхад нийт хүн амын 42.4 хувь ДТА-ын талаар ямар нэгэн үзэл бодолгүй эсвэл тухайн өрхөд үзүүлж буй нөлөөллийн талаар мэдэхгүй байсан юм.

Дараа жил нь энэ тоо 19.7 хувь болж буурч бага зэргийн хэлбэлзэлтэйгээр энэ хэмжээндээ үлдсэн. 2016 онд ямар нэгэн бодолгүй/мэдэхгүй гэж хариулсан оролцогчдын тоо 17.1 хувь болж буурсан. Амьжиргааны түвшин ихээхэн муудсан байгаа ч хүн амын томоохон хэсэг нь одоог хүртэл өндөр түвшний авлигын нөлөөг мэдэхгүй, уялдаа холбоог нь ойлгож чадахгүй байна (CMC Politbrometer судалгааны мэдээлснээр, 2012-2016 он).

Дээд түвшний авлига тухайн өрхөд ямар ч нөлөө үзүүлдэггүй гэж хариулах оролцогчдын тоо өмнөх судалгаагаар бага зэрэг хэлбэлзэж байсан ба зөвхөн 2013 оны 3 дугаар сараас хойш нэмэгдэж байна. 2015 оны 3 дугаар сар болон 2016 оны 3 дугаар сард судалгаанд оролцогчдын дөрөвний нэг орчим нь ДТА ямар ч нөлөө үзүүлдэггүй гэж үзсэн (тус тус 23.8 хувь ба 24.9 хувь).

Олон нийтийн хувьд ДТА-тай тэмцэх тэргүүний сонголт АТГ хэвээр байна. АТГ гэсэн сонголт 2014 онд 35.7 хувиас 2015 онд 30.8 хүвь болж буурсан хэдий ч 2016 онд буцаж 36.6 хувь болсон байна. Дээд түвшний авлигатай тэмцэх ажлыг Засгийн газар удирдан зохион байгуулах ёстой гэж үзэх судалгаанд оролцогчдын тоо сүүлийн гурван жилд тогтвортой буурсаар байна. 2014 онд 26.2 хувь, 2015 онд 20.4 хувь ба 2016 онд 17.3 хувь болжээ.

Дээд түвшний авлигатай тэмцэх ажлыг хэн/ямар байгууллага удирдан зохион байгуулах ёстой вэ? (1 сонголт)

График 7, Дээд түвшний авлигатай тэмцэх ажлыг удирдах байгууллага

ДТА-ын өрхийн амьдралд үзүүлж байгаа сөрөг нөлөөллийн талаар асуухад судалгаанд оролцогчдын гуравны нэг нь "амьжиргааны түвшин буурч байна" гэж хариулсан. Судалгаа хийгдсэн хугацааны туршид судалгаанд оролцогчдын ойролцоогоор дөрөвний нэг нь үнийн өсөлтийг тэмдэглэсэн (23.0 хувь) бол тавны нэг нь хүнд суртал болон ил тод бус байдлыг онцолж байна (19.2 хувь). Дээд түвшний авлига гэр бүлийн бизнест сөргөөр нөлөөлж байна гэж үзэх судалгаанд оролцогчдын тоо бага багаар нэмэгдсээр байна. Энэ тоо нь 2013 оны 3 дугаар сард 4.5 хувь байсан бол 2016 оны 3 дугаар 11.8 хувь болж хоёр дахин нэмэгджээ.

График 8, Дээд түвшний авлига өрхүүдэд үзүүлэх нөлөө

Авлигатай тэмцэх хамгийн үр дүнтэй аргуудын талаар асуухад судалгаанд оролцогчид "Авлигатай тэмцэх хууль эрх зүйг боловсронгуй болгох" нь хамгийн үр дүнтэй гэж үзжээ. Энэ нь олон нийт одоо байгаа хууль тогтоомж дээд түвшний авлигыг арилгахад хангалтгүй гэж үздэгийг илтгэж байна. Хууль сахиулах байгууллагын эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ нь хоёр дахь хамгийн түгээмэл сонголт байсан. Авлигын эсрэг хүчтэй бодлого хэрэгжүүлэх улс төрийн намууд болон бие даасан хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудыг дэмжих арга хэмжээг багатай байна гэж үзсэн

График 9, Дээд түвшний авлигатай тэмцэх хамгийн үр дүнтэй арга (олон сонголт-зөвхөн хүчин төгөлдөр хариулт)

Монгол Улсад ардчилсан оролцоотойгоор төрийн албанд сайн засаглал, ил тод байдлыг бэхжүүлэх нь төсөл

Авлигын талаарх олон нийтийн ойлголт мэдлэг тогтоох судалгаа

Энэхүү судалгааг Канадын Засгийн газар, Канадын Гадаад хэргийн яамны дэмжлэгтэйгээр хийсэн болно. Судалгааг Азийн Сан, Сант Марал сантай хамтран явуулсан бөгөөд судалгааны үр дүн нь Канадын засгийн газар болон канадын Гадаад хэргийн яамны үзэл бодлыг илэрхийлээгүй болохыг анхаарна уу.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 28/04/2017

Эх сурвалж: Авлигатай Тэмцэх Газар

Авлигатай тэмцэх газрын судалгаа шинжилгээний албанаас 2017 оны 4 дүгээр сарын 20-26 өдрүүдэд 1800-1969 тусгай дугаарт ирүүлсэн гомдол мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж ажиллаа. Энэ хугацаанд нийт 110 өргөдөл, гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан байна.

Гомдол, мэдээллийн агуулгын хувьд 26.4 хувь нь ашиг сонирхлын зөрчил, хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтэй холбоотой, 3.6 хувь нь гэмт хэргийн шинжтэй, 7.3 хувь нь харьяалалд хамаарахгүй, 56.4 төрийн байгууллагын ёс зүй, хүнд суртал, удирдах ажилтны гаргасан шийдвэртэй холбоотой гомдол, мэдээлэл зонхилж байна. Гомдол мэдээллийг салбар, байгууллагаар нь авч үзвэл боловсрол, нутгийн удирдлага, эрүүл мэндийн байгууллагатай холбоотой гомдол, мэдээллийг харьцангуй олон ирүүлжээ. Тухайлбал Нийслэлийн 12-р сургууль, 14-р сургууль, 52-р сургууль, 6-р сургууль, 71-р сургууль, 56-р цэцэрлэг, 80-р цэцэрлэг зэрэг боловсролын байгууллагууд хууль бус төлбөр, хандив авч буй талаар ирүүлсэн бол Шастины нэрэмжит 3-р эмнэлэг, Сүхбаатар дүүргийн 8-р хороо, Баянзүрх дүүргийн 19-р хорооны өрхийн эмнэлэгийн албан хаагчдын ёс зүйтэй холбоотой гомдол мэдээллүүд цөөнгүй иржээ. Иймд иргэд, олон нийт, эцэг эх, оюутан сурагчид хууль бус үйлдлийн талаар болон төрийн албан тушаалтан албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, төрийн байгууллагын хүнд сурталын талаар санал, гомдол, мэдээллийг АТГ-ын 1800-1969 дугаарын утсанд өгч, цаашид энэ төрлийн хууль бус үйлдэл дахин гаргахаас сэрэмжлэхийг зөвлөж байна.

Гомдол, мэдээллийн тоо, дурдагдсан салбар, байгууллагаар

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 17/04/2017

Эх сурвалж: Авлигатай Тэмцэх Газар

1800-1969 дугаарын утсанд боловсролын байгууллагатай холбоотой гомдол, санал нилээдгүй ирсэн байна. Энэ асуудлаар болон цаг үеийн байдалтай холбогдуулан АТГ-ын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Г.Арсланхуягаас тодрууллаа.

-Төрийн байгууллагын үйлчилгээний хүнд сурталтай холбоотой гомдол, мэдээллийг танай байгууллага шалгадаг. Сүүлийн үед ямар төрлийн гомдол мэдээлэл ихээр ирж байгаа вэ?

- 2017 оны эхний улирлын байдлаар 1800-1969 дугаарын утсанд ирсэн санал гомдлын багагүй хувийг боловсролын байгууллагатай холбоотой буюу ерөнхий боловсролын сургуулийн захирал, багш нар хүүхдүүдээс элдэв хураамж, хандив нэрээр мөнгө хураан авч байгаа талаар, мөн шалгалтын комиссын үйл ажиллагааны зардалд мөнгө цуглуулж өгч байна гэсэн утга бүхий гомдол мэдээлэл эзэлж байна.

- Гомдлын мөрөөр ямар арга хэмжээ авч байна?

- Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1-д “Албан тушаалтан, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага нийтийн хэрэгцээнд зориулан иргэн, хуулийн этгээдээс бэлэг, бусад санхүүгийн туслалцааг авах, хүсэхийг хориглоно”, Боловсролын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.7-д “Суралцагчаас хуульд заагаагүй төлбөр, хураамж авахыг хориглоно” гэж заасан байдаг. Иймд дээрхи зөрчлийг таслан зогсоох чиглэлээр шаардлагатай арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх талаарх зөвлөмжийг холбогдох байгууллагад нь хүргүүлээд байна.

Цаашид иргэд, олон нийт, эцэг эхчүүд, оюутан сурагчид ийм төрлийн гомдол мэдээллийг Авлигатай тэмцэх газрын 1800-1969 дугаарын утсанд мэдээлэх нь нээлттэй бөгөөд энэ нь өөрөө авлига ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр иргэдийн тавьж буй хяналт оролцооны нэгэн хэлбэр юм.

- Танай байгууллагад гомдол, мэдээллийг цахим хэлбэрээр гаргаж өгч болох уу?

- Болно. Авлигатай тэмцэх газрын www.iaac.mn цахим хуудсаар орж гомдол өгөх гэсэн холбоосонд хандана, мөн contact@iaac.mn цахим шуудангийн хаягаар гомдлоо ирүүлэх боломжтой.

Үүнээс гадна 1800-1969 тусгай дугаарын утсанд энгийн утасны тарифаар иргэд, байгууллагаас авлига ашиг сонирхолын зөрчил, албан тушаалын гэмт хэрэг, төрийн байгууллагын хүнд сурталтай ажил үйлчилгээний талаархи болон албан тушаалтаны ёс зүйн харилцааны талаар гомдол мэдээлэл өгч болно.

- Авлигатай тэмцэх хөтөлбөрийг намрын чуулганаараа хэлэлцэн баталсанаас хойш хэрэгжилт ямархуу байдалтай байна?

- Үндэсний хөтөлбөрийн зорилго, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны талаар тодруулна уу?

-Үндэсний хөтөлбөр нь төрийн байгууллага, албан тушаалтан, хувийн хэвшил, иргэний нийгэм, улс төрийн нам, бүлгийг авлигын эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, олон нийтэд шударга ёсны үзэл санааг төлөвшүүлэх, ил тод, нээлттэй, хариуцлагатай нийгмийг хөгжүүлэх зорилготой. Хөтөлбөрийн зорилгыг хангахын тулд 11 зорилтыг 6 жилийн хугацаанд хоёр үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах ажлыг ерөнхий удирдлагаар хангаж, Авлигатай тэмцэх газар хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд хяналт тавьж, хэрэгжилтийн тайланг Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороонд танилцуулж ажиллах юм. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөг 2017 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр Засгийн газрын хуралдаанаар батласан.

- Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах салбар зөвлөлийн дэргэд ажиллах авлигаас урьдчилан сэргийлэх олон нийтийн дэд зөвлөлийн чиг үүрэг, оролцоо ямар байх вэ?

-Яам, агентлаг болон орон нутгийн Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, орон тооны бус зөвлөлийн дэргэд авлигаас урьдчилан сэргийлэх “Олон нийтийн дэд зөвлөл” ажиллах бөгөөд энэ зөвлөл нь авлигаас урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх ажиллагаанд иргэд олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, тэдний идэвх санаачилгыг өрнүүлэх, хөхиүлэн дэмжих, төрийн байгууллагын үйл ажиллагаа, албан тушаалтны шийдвэр, ёс зүйд хяналт тавих зорилготой.

Тус зөвлөлийн гишүүн нь төрийн байгууллага, түүний удирдлагаас гаргаж буй аливаа шийдвэрийн ил тод байдлыг хангах, албан тушаалтны ёс зүйг дээшлүүлэх, хүнд суртал, чирэгдлийг арилгах, төсөв, санхүү, худалдан авах ажиллагааны хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, ил тод байдалд иргэд, олон нийтийн хяналтыг бий болгох, нийтийн албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлэгт иргэд, олон нийтийн хяналт тавих, мэдээлэл авах эрхээ эдлэхэд дэмжлэг үзүүлэх чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ.

Авлигатай тэмцэх газраас “Авлигаас урьдчилан сэргийлэх олон нийтийн дэд зөвлөлийн ажиллах журам”-д заасны дагуу зөвлөлийн гишүүнийг сонгон шалгаруулах ажлыг зохион байгуулж байгаа бөгөөд, энэ оны 5 дугаар сарын 1-ний өдрөөс үйл ажиллагааг нь эхлүүлэхээр бэлтгэл ажлыг хангаж байна.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 17/04/2017

Эх сурвалж: http://publicwatch.mn/reports/view/182

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж 58 гишүүн оролцож 74.1 хувийн саналаар баталлаа.

Хуулийн төсөл батлагдахаас өмнө Ашиг сонирхлын зөрчлийн тухай хуулийн гуравдугаар зүйлийн 10.1-д “Нэр дэвшигч болон сонгогдсон албан тушаалтан болон түүний хамаарал бүхий этгээд нь офшор бүсэд банкны данс нээлгэх, мөнгөн хөрөнгө байршуулах, хөдлөх болон үл хөдлөх хөрөнгө өмчлөх, хувь нийлүүлэх замаар хуулийн этгээд үүсгэсэн байгуулахыг хориглоно” гэсэн заалтын талаар гишүүд зарчмын зөрүүтэй санал хэлж, асуулт асуусан юм.

"Офшор данс, хөрөнгөтэй байя гэвэл төрийн албанаас гарах хэрэгтэй"
Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-оргил “42 офшор улс орноос Монгол руу хөрөнгө оруулж болохгүй гээгүй. Төрийн алба хааж байгаа бол эдгээр улс орнуудад мөнгө байршуулж, данс нээлгэхийг хориглож байгаа юм. Эдгээр улс орнуудад татвараас зугтах, мөнгө угаах ажилтай холбоотой асуудлууд яригддаг. Тийм учраас офшор данс, хөрөнгөтэй байя гэвэл төрийн албанаас гарах хэрэгтэй” гэлээ.
УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү “Хууль бус аргаар олсон мөнгөө хэн ч эхнэрийнхээ юм уу хамаатныхаа нэр дээр бичихгүй. Нууц амрагынхаа нэр дээр биччихсэн байвал яах юм бэ. Тэгэхээр хамаарал бүхий этгээд гэдэг чинь оновчгүй байна” гэсэн юм.
УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр “Ашиг сонирхлын зөрчлийн тухай хуульд хамаарал бүхий этгээдэд нэгдмэл сонирхолтой этгээдийг хамруулсан нь маргаан дагуулах нь гарцаагүй шүү дээ. Монголын гурван сая иргэн нэгдмэл сонирхолтой этгээдэд хамаарч байгаа юм. Учир нь бүгд л Эрдэнэс таван толгойн 1,072 хувьцааг эзэмшиж байгаа шүү дээ.

Хуулийн нэр томъёог зөв илэрхийлэхгүй бол хэцүү байдалд хүргэж байна. Өнгөрсөн парламентед би энэ хуулийг баталсан. Иргэдийг буруутан болгохоор хууль оруулчихлаа" гэв.

С.Бямбацогт: Гадаадын орнуудад явж байхдаа нэг ширхэг бал ч худалдаж авах боломжгүй болчлоо
ВИДЕО: Гишүүдийн асуулт

Хууль зүй, Дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт “Яах аргагүй энэ хууль бол өргөн хүрээг хамарсан хууль боллоо. Хамаарал бүхий этгээд гэдэг зүйл заалтад асуудал байгаа нь үнэн. Гадаадын орнуудад явж байхдаа нэг ширхэг бал ч худалдаж авах боломжгүй болчлоо” гэсэн юм.
УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан: Төрийн албанд, нийтийн албанд ажиллаж байгаа бүх хүн оффшор бүсэд бүртгэлтэй компанид хувьцаа эзэмшихийг 100% хориглох юм бол Оюу толгойд асуудал үүснэ.
Үргэлжлүүлэн Чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл батлагдсантай холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 29/03/2017

Эх Сурвалж: http://ublegal.mn/decision/InfoDetail?information_...

Монгол Улсын Их хурлаас "Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр"-ийг 2016 оны 11 дүгээр сард батлан гаргасан. Уг хөтөлбөрт яам, агентлаг, орон нутагт Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх салбар зөвлөлийн дэргэд ажиллах "Авлигаас урьдчилан сэргийлэх олон нийтийн хяналтын дэд зөвлөл"-ийг байгуулан ажиллахаар тусгасан билээ. Энэхүү зөвлөл нь авлигаас урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх ажиллагаанд иргэд, олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, тэдний идэвх санаачилгыг өрнүүлэх, хөхүүлэн дэмжих, төрийн байгууллагын үйл ажиллагаа, албан тушаалтны ёс зүйд хяналт тавих зорилготой юм.

Олон нийтийн дэд зөвлөлийн гишүүд дараах чиглэлээр ажиллана. Үүнд:

-Төрийн байгууллагын ил тод, нээлттэй байдалд тавих иргэд, олон нийтийн хяналтыг хэрэгжүүлэх, хууль тогтоомж зөрчсөн болон хүнд суртал, чирэгдэл учраалсан дүрэм журам, шийдвэрийг хянах, төрийн байгууллага нийтийн албан тушаалтан иргэдийн эрх ашигт нийцсэн үйл ажиллагаа явуулж буй эсэхэд хяналт тавих;

-Төсөв, санхүү, төсвийн орлого, зарцуулалт, хандив, зээл тусламж, түүний хуваарилалт, төсөл хөтөлбөр, худалдан авах ажиллагаанд холбогдох мэдээллийг хууль тогтоомжид заасан хугацаа, шаардлагын хүрээнд тухай бүр тогтмол үнэн зөв, ил тод болгосон эсэхэд хяналт тавих;

-Нийтийн албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө орлогын мэдүүлэг хуульд заасны дагуу ил тод байгаа эсэхийг хянах, нийтийн албан тушаалтан нь хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө орлогоо үнэн зөв мэдүүлсэн эсэхэд хяналт тавих;

Нийслэлийн Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх салбар зөвлөлийн дэргэд ажиллах олон нийтийн дэд зөвлөл нь 3 хүний бүрэлдэхүүнтэй байна.

Зөвлөлийн гишүүнээр ажиллах иргэд дараах шалгуурыг хангасан байх шаардлагатай. Үүнд:

-Тухайн нутаг дэвсгэрт сүүлийн 2 жил байнга оршин сууж байгаа Монгол Улсын иргэн

-Дээд боловсролтой, төсөв, санхүү, эдийн засаг, нягтлан бодох бүртгэл, хууль эрх зүй, аудит, эд хөрөнгийн үнэлгээ, хяналт шалгалт, инженер техникийн чиглэлээр ажиллаж байсан ажлын туршлагатай байх

-Хяналт тавих чиг үүргийг хэрэгжүүлэх байгууллагад сүүлийн 2 жилийн хугацаанд хөдөлмөрийн гэрээ болон үр дүнгийн гэрээ байгуулж ажиллагаагүй байх

-Хяналт тавих чиг үүргээ хэрэгжүүлэх байгууллагатай сүүлийн 2 жилийн хугацаанд хамтран ажиллаагүй буюу гэрээний дагуу тодорхой ажил, үйлчилгээ эрхэлж байгаагүй

-Хяналт тавих чиг үүргээ хэрэгжүүлэх байгууллагаас сүүлийн 2 жилийн хугацаанд хандив, санхүүгийн дэмжлэг туслалцаа аваагүй, мөн төлөөлөл хэрэгжүүлээгүй байх

-Ял шийтгэлгүй, аль нэг намын харьяалалгүй байх, намын гишүүн бол гишүүнээс түдгэлзсэн тухай шийдвэр гарсан байх зэрэг шалгуурыг хангасан иргэн дэд зөвлөлийн гишүүнээр ажиллах боломжтой.

"Олон нийтийн дэд зөвлөл"-ийн гишүүнээр ажиллах сонирхолтой иргэд Төрийн албан хаагчийн анкет бөглөж, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын 210 тоот өрөөнд авчирч өгнө үү. Бүртгэл 2017 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдрөөс 4 дүгээр сарын 6-ны өдөр хүртэл явагдана

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 28/03/2017

Эх сурвалж: http://ulaanbaatar.mn/Home/newsdetail?dataID=21100

Нийслэлийн хэмжээнд 2017 оныг “Иргэдийн оролцоотой эрх зүйн шинэтгэлийн жил” болгон зарласан. Үүний хүрээнд өнөөдөр Хангарди ордонд нийслэлийн харьяа байгууллагууд болон нутгийн захиргааны байгууллагууд, дүүргүүдэд ажиллаж байгаа хууль, эрх зүйн ажилтнуудын нэгдсэн зөвлөгөөнийг зохион байгуулж байна. Хууль зүйн яам, Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн болон МУИС-ийн судлаач багш нар урилгаар оролцож байгаа юм.

Зөвлөгөөний үеэр Нийслэлийн эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн сан буюу www.ublegal.mn цахим хуудасны албан ёсны нээлт боллоо. Уг сайтыг шинэчлэн ашиглалтад оруулж байгаа юм. Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Хууль, эрх зүйн хэлтсийн дарга А.Даваажаргал хэлэхдээ “Уг сангаас хуулийн мэргэжилтнүүд болон иргэд нийслэлийн харьяа байгууллагууд болон нутгийн захиргааны байгууллагууд, дүүргүүдээс гаргаж байгаа захиргааны хэм хэмжээний актууд, бусад бүх шийдвэрүүдийг авах боломжтой. Азийн сангийн санхүүжилтээр хийгдсэн шийдвэрийн нэгдсэн сангийн албан ёсны нээлт өнөөдөр болж байна. Уг санг бүртгэлжүүлэх, хөтлөх ажлыг бид тодорхой журам боловсруулан, дагаж мөрдүүлэхээр журмын төслийн хэлэлцүүлгийг мөн өнөөдөр зөвлөгөөний үеэр хэлэлцэж байна.“ гэлээ. Нийслэл, дүүргээс гаргасан шийдвэр болон үйл ажиллагаатай холбоотой цаг үеийн мэдээллийг мөн www.ublegal.mn сайтаас авах боломжтой юм.

Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын үйл ажиллагаа, шийдвэр ил тод нээлттэй байх, иргэдэд шуурхай хүрэхэд уг сайт чухал ач холбогдолтой гэдгийг хотын дарга С.Батболд хэлсэн үгэндээ онцоллоо. Өнөөдрийн зөвлөгөөнөөр Төрийн албаны тухай хуулиар зохицуулагдах болон зохицуулагдахгүй харилцаанууд, Хууль тогтоомжийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай аргачлал, журмын талаар Хууль зүйн яамны мэргэжилтнүүд сургалт явуулж байна гэж.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 28/03/2017

Эх сурвалж: http://www.mecss.gov.mn/post17032702

Судалгаагаар боловсролын үйлчилгээнд ёс зүйн зөрчил, жижиг хэмжээний авлига газар авсан, цар хүрээ, тохиолдол их, багш, сурагч, оюутны гараар бэлэн мөнгө ихээр дамжиж, ёс суртахуун, хүмүүжилд сөрөг нөлөө үзүүлж байна. Хандив тусламж, төлбөр хураамжийн зохион байгуулалт, ил тод байдал, хяналт, тайлагнал хангалтгүй гэсэн дүн гарчээ. БСШУСЯ-ны судалгааны мөрөөр тодорхой ажил зохион байгуулж ажиллахаар төлөвлөж байгаагаа БСШУСЯ-ны Боловсролын бодлогын газрын дарга Д.Эрдэнэчимэг танилцуулгын төгсгөлд дурдлаа.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 23/03/2017

Эх сурвалж: http://publicwatch.mn/reports/view/166

-Бүтэн нэг жил гаруй хугацаанд шалгасан эл хэргийн мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дуусаж, хэргийг өнгөрсөн долоо хоногт Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд шилжүүлжээ. Харин тэдний хэд нь хуулиас гадуур үлдэх бол-

Өнгөрсөн оны гуравдугаар сарын 30-ны өдөр АТГ-ын мөрдөгчид Замын-Үүд дэх гаалийн газарт гэнэтийн шалгалт хийж нэр бүхий 36 улсын. байцаагчийг хахууль авч байхад нь үйлдэл дээр нь илрүүлсэн хэрэг гарсан билээ. Өөрөөр хэлбэл, тус газрын байцаагчид гаалийн бүрдүүлэлт хийсэн автомашинуудад хяналт шалгалтыг зохих ёсоор хийлгүй хурдан хугацаанд саадгүй гаргах, мөн татварын хувь хэмжээг бууруулахаар амлан БНХАУ-аас Замын-Үүд дэх гаалийн газрын хяналтын талбайд орж ирсэн авто машинуудад ачигдсан бараанд төлөгдвөл зохих татварын мөнгийг бүрэн төлүүлэлгүйгээр гаргаж, бусдаас удаа дараа хээл хахууль авч байсныг нь үйлдэл дээр нь илрүүлсэн юм. Дээрх байцаагчид хагас өдөрт улсын төсөвт орох ёстой байсан 50-100 сая төгрөгийг хувьдаа завшсан гэсэн үг.

Уг хэргийг илрүүлэхээс өмнө “Замын-Үүдийн ахлах байцаагч Н.Насанбат хуурамч бүрдүүлэлт хийж их хэмжээний барааг хилээр нэвтрүүлсэн” гэх мэдээлэл АТГ-т ирж байсан юм.

Өөрөөр хэлбэл, урьд өдөр нь хууль бус ажиллагаа нь илэрч ажлаасаа халагдахад хүрсэн зарим байцаагч АТГ-т алтан хошуу өргөж хэргийг илчилсэн байдаг. Энэхүү мэдээллийн дагуу АТГ-аас Ажлын хэсэг гарч Н.Насанбатын хуурамч бүрдүүлэлт хийсэн гэх ачаатай машиныг Чойрт явж байхад нь саатуулж шалгасан байдаг юм.

Шалгалтаар ахлах байцаагч Н.Насанбат түүний удирдлагад ажиллаж байсан Дөлгөөн, Насанжаргал, Ганзориг, Эрдэнэбаатар нарын байцаагчид “Норд бенз" маркийн гурван ачаатай автомашины бараанд хуурамч бүрдүүлэлт хийсэн нь тогтоогдсон юм. Гаалийн бүрдүүлэлтийн баримт бичигт дээр машинуудад ачсан бараанд 30 тонн тавилга, 40 тонн чулуун хавтан гэж бичээд, түүнд ногдох хураамжийг авсан юм. Ингээд хуурамч бүрдүүлэлт хийсний хөлсөнд тэд долоон сая гаруй төгрөг авлигад авсан гэх хэрэгт буруутган шалгагдаж байсан билээ.

Ямартай ч ийм нэг гэнэтийн шалгалтад Замын-Үүдийн гаалийнхан бүдрэхийн дээдээр бүдэрч, авлига авсан нь үйлдэл дээрээ баригдаад зогсохгүй маш олон байцаагч уг хэрэгт татагдаж нэг дор 36 хүн ийн шалгагдах болсон юм. Угтаа бол мөрдөгчид энэ тухай мэдээллийг өмнө нь авсан байсан учраас зорчигч маягаар тус боомт руу нэвтэрч гэнэтийн шалгалт хийснээр эл хэргийг илрүүлж байсан юм.

Тэгвэл бүтэн нэг жил гаруй хугацаанд шалгагдсан эл хэргийн мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дуусаж хэргийг нь өнгөрсөн хоногт Сүхбаатар дүүргийн шүүх рүү шилжүүлсэн байна. Мөрдөгчид болон Нийслэлийн прокурорын газраас тэднийг удаа дараа хээл хахууль авсан хэмээн Эрүүгийн хуулийн 268, 269 дүгээр зүйлд зааснаар яллах дүгнэлт үйлджээ. Тус зүйл ангид зааснаар

268 дугаар зүйл. Хээл хахууль авах

268.1. Албан тушаалтан хээл хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс албан үүргийн хувьд гүйцэтгэх үүргээ хэрэгжүүлэхгүй байх, эсхүл гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг хийхээр урьдчилан амлах буюу амлахгүйгээр өөрөө, эсхүл бусдаар дамжуулан хээл хахууль авсан бол тодорхой албан тушаал эрхлэх, үйл ажиллагаа явуулах эрхийг гурван жил хүртэл хугацаагаар хасаж хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тавин нэгээс хоёр зуун тавь дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

268.2. Энэ хэргийг хясан боогдуулах замаар, эсхүл давтан буюу урьд хээл хахуулийн хэрэгт шийтгүүлсэн этгээд , түүнчлэн зохион байгуулалттай бүлэг, гэмт бүлэглэл үйлдсэн, эсхүл их буюу онц их хэмжээний хээл хахууль авсан бол эд хөрөнгийг хурааж, таваас дээш арван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

269 дүгээр зүйл. Хээл хахууль өгөх

269.1. Албан тушаалтанд өөрөө буюу бусдаар дамжуулж хээл хахууль өгсөн бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тавин нэгээс хоёр зуун тавь дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл гурван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

269.2. Энэ хэргийг давтан, эсхүл хээл хахуулийн хэрэгт урьд ял шийтгүүлсэн этгээд, түүнчлэн зохион байгуулалттай бүлэг, гэмт бүлэглэл үйлдсэн бол таваас дээш найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

Бараа ихээр орж ирж буй энэ боомтод ажиллаж буй гаалийн ажилтан ямар нэгэн аргаар хууль бусаар эд зүйл нэвтрүүлэх, эсвэл гаалийн татвараас бараа импортлогчийг ямар нэгэн аргаар чөлөөлчихвөл түүнийхээ шагналд багагүй хэмжээний шан харамж авдаг нь нууц биш. Хэрэв ийм байдлаар “ашиг” олж чадаагүй тохиолдолд татварын хөнгөлөлт эдэлдэг аж ахуйн нэгж байгууллагынхныг дарамтлан өөрийн хийх ёстой ажлаа хийхгүй, тухайн байгууллагынхныг хясан боогдуулж мөнгө олох явдал гарч байсан.

Хэдийгээр үүнийг хууль хяналтынхан бага багаар засаж залруулж байгаа ч энэ мэт үйл явдал одоо ч байсаар байгааг иргэд олонтаа ярьдаг. Юутай ч Ц нарын нэр бүхий 36 байцаагчийн хэрэг хээл хахууль авах, өгөх гэсэн хоёр зүйл ангиар шүүх рүү шилжлээ. Эдгээр 36 хүний хэнийх нь хэрэг шүүх дээр очиж хэрэгсэхгүй болох бол гэдэг нь анхаарал татах асуудлын нэг.

Өөрөөр хэлбэл, АТГ-ын мөрдөгчид газар нь дээр зүсээ хувиргаж очоод яг гаалийн бүрдүүлэлт хийж байхад нь хэргийг нь илрүүлж нотлох баримт болгон маш олон зүйлийг хэрэгт хавсаргасан. Тиймээс л жил гаруйн хугацаанд мөрдөн шалгасан уг хэрэг шүүхийн танхимд очоод зарим нэг хүмүүсийнх нь хэрэг хэрэгсэхгүй болох вий гэсэн хардлага буй юм.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 17/03/2017

Уламжлал болгон зохион байгуулдаг Стандарт, хэмжил зүйн салбарын удирдах ажилтны зөвлөгөөн 2017 оны 3 дугаар сарын 14,15-ны өдрүүдэд үргэлжилж байна. Тус зөвлөгөөнд Монгол Улсын Шадар сайд У.Хүрэлсүх, Стандарт, хэмжил зүйн газрын дарга Г.Гантөмөр болон төв орон нутгийн удирдлагууд оролцож байгаа юм.

Эх сурвалж: http://www.zasag.mn/m/csm/view/16418

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 24/02/2017

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 10/02/2017

Олон улс оронд Популист улс төрчид газар авч авч байгаа нь анхааруулах дохио болж байна.

Берлин, 2017 оны 1 сарын 25. Дэлхий дахинд системийн авлига ба нийгмийн тэгш бус байдал нь бие биенээ нөхцөлдүүлж байдгыг өнгөрсөн 2016 он бидэнд харууллаа. Иргэд төрийн байгууллагуудад итгэх итгэл алдарч, 176 улсын 69 хувь нь 2016 оны Авлигын Төсөөллийн Индексээрээ 50-аас доогуур оноо авсан байгаа нь төрийн салбарын авлига маш их бөгөөд ноцтой байгааг харуулж байна. 0 оноо маш их авлигтай, 100 оноо нь авлигаас ангид гэсэн утгатай. Энэ жил их олон улс Индексээрээ сайжрахаасаа илүү муудсан байгаа бөгөөд яаралтай арга хэмжээ авах зайлшгүй хэрэгтэй байгаа нь харагдаж байна.

Эрх тэгш боломж хүн бүрт алга

Авлига, тэгш бус байдал бие биенээ нөхцөлдүүлж байдаг. Эдгээр нь нийгэмд эрх мэдлийн тэгш бус хувиарлалт, баялагийн тэгш бус хувиарлалт бий болгож байна. Панама Баримт-ын үзүүлснээр, дэлхийн санхүүгийн бүрхэг байдлыг ашиглан мөнгөтэй эрх мэдэлтэй хүмүүс нийтийн ашиг сонирхолыг улдаа гишгэж өөрсдөө хөрөнгөжих нь хэр амархан болохыг бид харсан. Транспэрэнси Интернэшнл Олон Улсын байгууллагын ТУЗ дарга Хосе Угоз-ын хэлсэнчлэн “Олон олон улс орнуудад хүмүүс энгийн хэрэгцээгээ хангаж чадахгүй байхад, эрх мэдэлтэнгүүд авлигаас олсон ордогоороо ял шийтгэлгүй тансаг амьдарч байна. Цаг хугацаа бол алт шиг үнэ цэнэтэй. Авлигын асуудалд яаралтай арга хэмжээ авах хэрэгтэй, ингэж байж л энгийн ард иргэдийн амьдрал дээрдэнэ. ” Бразилын Петробрас, Одебрехт гэх зэрэг компаниудаас авхуулаад Украйнын экс ерөнхийлөгч нарын өндөр түвшний Авлигын хэргүүд улс төрчид, бизнес эрхлэгч нар дотоодын эдийн засгийн орлогыг урвуугааар ашиглан хэдхэн эрх мэдэлтэнүүд дундаа хувааж завших боломжтойг харуулж байна. Иймэрхүү өндөр түвшний Авлигын хэргүүд хүний эрхийг зөрчиж, тогтвортой хөгжлийг удаашруулж, нийгэмд ялгавар заагийг бий болгодог. Жишээлбэл: Бразилын Авлигын Индекс нь өндөр эрх мэдэл бүхий улс төрчид, бизнесменүүдийн орооцолдсон авлигын хэрэгээс болоод сүүлийн 5 жилд эрс доошилсон. Гэхдээ энэ жил Бразил хараат бус хууль сахиулах хүчний байгууллагуудын оролцоотойгоор өмнө нь ярихад ч цээртэй байсан авлигын хэрэгт хариуцлага тооцож болдогийг харуулж чадсан нь сайшаалтай.

Популизм бол буруу эмчилгээ

Ард иргэд авлигын асуудлыг шийднэ хэмээн хоосон амлалтаараа булдаг тийм улс төрчдөөс аль хэдийнэ залхсан. Тиймээс ч тогтолцоогоор өөрчилнө, эрх мэдлийн сүлжээг таслан зосооно гэж амлаж байгаа популист улс төрчидөд иргэд мэхлэгдэн итгэж байна . Тэдний хоосон амлалт нь ч асуудлыг улам л даамжруулахаас биш зогсоож чадахгүй. “Популист болон Автократ улс төрчидтэй улс орнуудад бид ардчилал бага багаар үгүй болж иргэний нийгэм, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх чөлөө, шүүхийн хараат бус байдлийг уландаа гишгэх гэсэн ородлогууд ажиглагдаж байна. Улс төрчид ба тэдэнтэй хуйвалдсан бизнесийхнээс бүрдсэн авлигажсан капитализм хэмээх шинэ тогтолцоог ( crony capitalism) устгахын оронд, популист удирдагч нар улам л нарийн техниктэй авлигыг газар авахуулж бэхжүүлж байна. Үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх, эрх чөлөө, улс төрийн үйл ажиллагааны хараат бус байдал, хүчтэй ардчилсан засаглалтай тийм газар л иргэний нийгэм, хэвлэл мэдээлэл авлигатай нүүр тулж холбогдох хүмүүст хариуцлага тооцож чадна.” Хэмээн Транспэрэнси Интэрнэшнл Байгууллагын ТУЗ дарга Хосе Угоз өнөөдөр онцолж байна.Автократ удирдагч нар хүчээ авсан Унгар болон Турк улсын Авлигын Төсөөллийн Индекс сүүлийн жилүүдэд бас буурсан үзүүлэлттэй байна. Эсрэгээр нь популист засгийн газраа огцруулсан Аргентин улс сайжирсан үзүүлэлттэй байгаа нь бас харагдаж байна.

Бид юу хийх шаардлагатай вэ?

Авлигын эсрэг хууль тогтоомжинд үг үсгийн алдаа засах төдийн нь хангалтгүй юм. Яг одоо маш чухал авах арга хэмжээ бол асуудлыг үндэсээр нь шийдэх тийм шинэчлэлийг эхлүүлэх ажил юм. Авлигачид шийтгэлгүй өнгөрдөг даамжирсан байдлыг зогсоох, ард иргэдийг чадавхижуулж өөрсдийнхөө төлөө эрх ашгаа хамгаалж байхыг дэмжих, эрх мэдлийн тэнцвэргүй байдлийг бууруулах, буруутанд хариуцлага тооцдог системийг бэхжүүлэх зэрэг нь энэ шинэчлэлийн нэг хэсэг болно. Хэн ямар компани эзэмшдэгийг олон нийтийн бүртгэлийн төвөөр дамжуулан тодруулга хийж хил дамнан урсдаг авлигын мөнгийг хөдөлгөж буй тэр албан тушаалтануудад арга хэмжээ авах зэрэг нь энэ шинэчлэлийн хүрээнд бас багтаж явах ёстой.

ҮР ДҮН

2016 оны Авлигын Төсөөллийн Индекс 176 орны төрийн салбар дахь авлигын төсөөллийн хэмжээг нэгтгэж гаргасан. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг www.transparency.org –оос үзэж болно.

Дани болон Шинэ Зеланд улсууд 90 оноотойгоор тэгргүүлсэн бол Финланд , Швед улсууд 89 оноотойгоор ард нь жагссан байна. Аль ч улс авлигаас бүрэн ангид байх боломжгүй ч гэлээ, оноогоороо дээгүүр жагссан улсууд нь нээлттэй засаглал, хэвлэл мэдээлийн эрх чөлөө, иргэний эрх эрх чөлөө, хараат бус шүүхийн тогтолцоогоороо дэлхийд тэргүүлдэг улсууд юм.

10 дах жилдээ Сомали улс хамгийн муу оноотой гарсан бөгөөд энэ жил зөвхөн 10 оноо л авсан байна. Өмнөд Судан улс 11 оноотойгоор доороосоо 2-т жагсаж, Хойд Солонгос 12 оноо, Сири улс 13 онооны үзүүлэлттэй гарсан. Төсөөллийн Индексээрээ доогуурт жагссан эдгээр улс орнууд нь авлигачид ял шийтгэлгүй өнгөрдөг, ядуу засаглалтай мөн сул дорой институцтай байдлаараа ийнхүү сул оноо авсан юм.

Асуудалтай байгаа бүс нутаг буюу Ойрх Дорнод энэ жил хамгийн их оноогоор буурсан. Катар улс 2015 оны индексээсээ 10 оноогоор буурч хамгийн их индексээр буурсан улс болсон байна. ФИФА-г тойрсон шуугиант хэргүүд, мөн 2022 онд Хөл бөмбөгийн Дэлхийн Цомыг зохион байгуулах эрхийг авсантай хобоотой мөрдөн байцаах ажиллагаа, цагаачид болон энгийн иргэдийн хүний эрхийг зөрчсөн гэх мэт хэргүүд индексийн оноо буурсан үзүүлэлтэд их нөлөөлсөн.

Берлин 2017.01.25

Транспэрэнси Интернэшнл Байгууллагын төв оффис

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Монгол улсын хувьд Авлигын индэкс 2012 онд 36 оноотой, 2013 онд 38 оноотой, 2014 онд 39 оноотой , 2015 онд 39 оноотой 72 байранд, 2016 онд 38 оноотой 87 байранд эрэмблэгдэж байна. 2012 онд 17 хувьтай байсан эдийн засгийн өсөлт 2016 оны эхний 9 сарын байдлаар хасах - 1.6 хувьтай болтлоо буурсан нь түүхий эдийн үнийн уналтаас илүүтэйгээр авлигын хүчин зүйлс нөлөөлж Монгол улс бүхэлдээ авлигын хямралд ороод байгаагын нотолгоо юм. Авлигын эрсдэлт байдал нь гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг цааш түлхэж дотоодын бизнесийн салбарт уналтыг бий болгож Монгол улсын өрсөлдөх чадвар буурч улмаар Монгол улсын үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд хүрлээ.

Монгол улсын авлигын индекс унах болсон бас нэгэн шалтгаан нь хараат бус ажиллах ёстой төрийн институцууд болох аудит, шүүх, хууль тогтоох ба хэрэгжүүлэх байгууллагууд нь хараат байдалд орсоноос авлига газар авч байгаа нь нөлөөлж байна.

Авлигын томоохон хэргүүд шийдэгдэхгүй замхарч, ял шийтгэлгүй өнгөрч, авлигын улмаас улсад учирсан хэдэн зуун тэрбум төгрөгийн хохиролууд эргэн төлөгдөхгүй байгаа нь нийгэмд авлигын эсрэг тэмцэлд иргэдийн итгэлийг алдахад хүргэж байна.

Цаашид Авлигатай Тэмцэх Газрыг улам бэхжүүлж Авлигын эсрэг хууль эрх зүйн орчин боловсронгуй болгож шинээр батлагдсан Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг эрчимжүүлэн авлигын асуудлыг үндсээр нь устгаж нийгэмд, ард иргэдэд алдагдсан итгэлийг авчрах нь нь нэн чухал асуудал болж байгааг онцолж байна.

Авилгын үнэлгээ өгсөн 9-н байгууллага

• Bertelsmann Foundation Transformation Index
• Economist Intelligence Unit Country Risk Ratings
• Global Insight Country Risk Ratings 2015
• IMD World Competitiveness Year book 2016
• Political Risk Services International Country Risk Guide 2016
• World Bank Country Policy and Institutional Assessment 2015
• World Economic Forum Executive Opinion Survey 2016
• Rule Of law – Хуулийн засаглалын үзүүлэлт
• Varieties of Democracy Project 2016

-Авлигын хэргээр Төрийн албан хаагч ямар тохиолдолд ял шийтгэл хүлээдэг бэ?

- Авлигын хууль зөрчсөн Төрийн албан хаагч ямар нэгэн айж эмээх зүйлгүйгээр ажлаа хийх боломжтой эсэх;

-Авлигын хууль зөрчсөн Төрийн албан хаагч зохих хууль журмын дагуу ял шийтгэл хүлээдэг эсэх;

-Засгийн газар авлигын асуудлыг хянаж чадаж байгаа эсэх;

-Засгийн газар авлигын асуудлыг хянаж чадахгүй байгаа эсэх, шударга ёсны зарчим үйлчилж буй байдал;

-Засгийн газар авлигын асуудлыг хянаж чадаж байгаа эсэх, шударга ёсны тогтолцоо үр дүнтэй ажиллаж байгаа эсэх.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 37

- Төсвийн захиран зарцуулалтын хувьд тодорхой дүрэм журам, хариуцлагын тогтолцоо байгаа эсэх;

- Төсвийн хөрөнгийг сайд албан тушаалтнууд хувийн эсвэл намын улс төрийн зориулалттайгаар хууль бусаар зарцуулдаг эсэх;

- Хариуцлага, хяналтгүй зарцуулах боломжтой төсвийн сангууд байдаг эсэх;

- Төсвийн хөрөнгийг үр ашиггүй зарцуулдаг эсэх;

- Засгийн газраас шалгуургүйгээр томилогддог төрийн болон нийтийн албан хаагчдын томилгоо байдаг эсэх;

- Төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтад хяналт тавьдаг аудитын тогтолцоо байдаг эсэх, тийм бол улс төрөөс хараат бус байж чаддаг эсэх;

- Хараат бусаар ажиллаж эрх мэдлээ хэтрүүлсэн сайд, төрийн албан хаагчдыг шүүх тогтолцоо байгаа эсэх;

- Албан тушаалд дэвших, гэрээ хийхийн тулд авлигадах явдал байдаг эсэх.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 37

Авлигатай холбоотой үзүүлэлт нь:

Тухайлбал, хувь хүн ба компани тухайн оронд бизнэс эрхлэхэд жижиг зөвшөөрлөөс авахуулаад томоохон гэрээ байгуулах хахууль өгөх шаардлага үүсдэг эсэх, энэ нь тухайн бизнэс эрхлэгчийг эрсдэлд оруулдаг эсэх г.м...

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 47

IMD нь дэлхийд өндөрт бичигдэх Швейцарийн бизнэсийн сургууль бөгөөд эндээс эрхлэн жил бүр гаргадаг World Competitiveness Year book 2016 нь тухайн улсын өрсөлдөх чадварыг үнэлж үүндээ улс төр болон нийгмийн хүчин зүйлс нь бизнесийн өрсөлдөх чадварт хэрхэн нөлөөлж байгааг судалдаг.

Судалгаанд 333 шалгуурыг ашигладаг ба Өрсөлдөх чадвар гэдэг бол тухайн улсын эдийн засгийн бодлого нь бизнэсийн хүрээнд хэрхэн баялагийг бүтээн бий болгож улмаар тухайн улсын иргэдийн ирээдүй хэрхэн баталгаажиж байгааг хэмждэг.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 35

АНУ-д 1979 онд байгуулагдсан ба сар бүр тухайн улсын Political Risk Services International Country Risk Guide буюу улс төр, эдийн засаг ба санхүүгийн үнэлгээг хийж хэвлэдэг бөгөөд 140 орныг хамруулдаг. Тухайлбал, тухайн орны улс төр эдийн засгийн эрсдлийн боломжийг хэрэглэгчдэд эрт мэдээлэх, анхааруулах зорилготой. Тус байгууллагын судлаачид улс төрийн ач холбогдолтой мэдээллийг цуглуулж онооны смстемд оруулдаг ба хэрэглэгчдэд өөрсдийн эрсдлийг үнэлэх боломж олгодог.

Улс төрийн систем дэх авлигыг үнэлэхдээ бизнэс эрхлэгчдээс элдэв төрлийн лиценз олгохдоо хахууль шаарддаг эсэх, авлигын бусад хэлбэрээр шаарддаг эсэх, мөн тухайн улсад улс төр нь бизнэсийн салбартай ямар нэг сэжигтэй хэлбэрээр холбоотой байдаг эсэх гэх мэт үнэлгээг хийдэг.

Авбал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 32

Дэлхийн банк нь 1944 онд байгуулагдсан ба 10000 орчим ажилтантай, АНУ-ын Вашингтонд байрладаг.

Тухайн улсыг үнэлэхдээ 16 шалгуураар үнэлэх ба эдийн засгийн менежмент, бүтцийн бодлого, нийгмийн бүх нийтийн оролцоог хангасан, тэгш хүртээмжтэй бодлого, төсвийн менежмент ба институтууд гэсэн 4 том бүлэг хувааж үнэлдэг.

Шалгуур нь эдийн засгийн өсөлт ба ядуурлыг бууруулах чиглэлийг хүчин зүйлсийг үнэлэх зорилготой.

-Төрийн салбар дахь ил тод байдал ба дээд хяналтын байгууллагууд хариуцлагатай байх, ажилтнуудынхаа өмнөө хариуцлагатай байх хариуцлагын тогтолцоотой байх. Үүнд:

- Тухайн байгууллагын тухайлбал, Монголбанк, Хөгжлийн банк, Аудитын газар гэх мэт байгууллагын удирдлага нь гаргасан шийдвэр ба гүйцэтгэлдээ хариуцлага хүлээдэг тогтолцоотой эсэх;

- Төрийн бус байгууллага ба иргэд төрийн мэдээлэл авах боломжтой байдаг эсэх;

- Aшиг сонирхлын зөрчилтэй, цөөн хүний захиалгаар хууль, журам батлагддаг эсэх.

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 47

1971 онд байгуулагдсан хараат бус олон улсын байгууллага бөгөөд Швейцарт байрладаг. Энэхүү судалгааг жил бүр хийдэг. Тухайн улсад компани, бизнэс эрхлэгчид татвар, лиценз зөвшөөрөл, гэрээ хийх, шүүхэд асуудал шийдвэрлүүлэхдээ өөртөө ашигтай шийдвэр гаргуулахын тулд хахууль өгдөг үү? Тийм бол хэр тогтмол өгдөг бэ? Тухайн улсад төсвийн хөрөнгийг авлигын замаар компани ба иргэдэд шилжүүлэн зувчуулах нь тохиолдол байдаг эсэх?

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 38

World Justice Project нь ашгийн бус хараат бус байгууллага бөгөөд дэлхийн өнцөг булан бүрт хуулийн засаглалыг дэмжих зорилготой. Тухайн орон дахь хуулийн засаглалын байдлыг үнэлдэг.

Шалгуур: 68 асуулт үнэлгээ бүхий шалгууртай, 4 үндсэн бүлэгтэй:

- Төрийн албан хаагч гүйцэтгэх эрх мэдлийн хүрээнд албан тушаалаа хувийн ашиг сонирхолд ашигладаг эсэх;

- Шүүх эрх мэдлийн хүрээнд шүүгчид хувийн ашиг сонирхлоор шийдвэр гаргадаг эсэх;

- Цагдаа, цэргийн салбарт төрийн албан хаагч хувийн ашиг сонирхлоор шийдвэр гаргадаг эсэх;

- Хуулийг хэрэгжүүлэх, мөрдүүлэх төрийн албан хаагчид хувийн ашиг сонирхлын зорилгоор шийдвэр гаргадаг эсэх.

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 38

Ардчиллыг хэмжих шинэ аргачлал бөгөөд зөвхөн сонгууль төдийгүй ардчиллын гол үзүүлэлт болох либераль, иргэдийн оролцоот, олонхийн сонголт, зөвшилцсөн, зарчимтай, жинхэнэ ардчиллын төлөөх зорилго тавьсан эсэхийг хэмжих баримтуудыг цуглуулдаг.

Дэлхийн 50 гаруй орны судлаачдын баг судалгаанд оролцсон 170 орны 2500 судлаачидтай хамтран 16 сая мэдээлэл, тоо баримтыг боловсруулсан.

Тухайн орны хууль тогтоох, хуулийг хэрэгжүүлэх мөрдүүлэх болон шүүх засаглал дахь авлигын асуудалд үнэлгээ өгч авлига хэрхэн хууль тогтоох ба хэрэгжүүлэх шатанд нөлөөлж байгааг оноогоор тооцож гаргадаг.

Абвал зохих 100 онооноос Монгол улсын авсан оноо 34

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 09/12/2016

УИХ Гишүүн, Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байдлын байнгын хорооны дарга Ж. Энхбаяр:

Өнөөдөр бол олон улсын авлигын эсрэг өдөр

Энэ бол Монгол улсын хөгжилд чөдөр болж байгаа тэвчиж боломгүй хамгийн том асуудал. Анх 2008 онд миний бие тухайн үед УИХ гишүүн байсан Х.Тэмүүжин, Ж.Сүхбаатар нартай хамтран Авлигын Эсрэг Монголын Парламентын Бүлэг байгуулж байсан. 2012-2016 онд энэ бүлэг маань 13 гишүүнтэй болж өргөжсөн билээ. Энэ удаа 2016 онд УИХ гишүүн Ж.Батзандан, Л.Оюун-Эрдэнэ, Ш.Раднаасэд, Д.Сарангэрэл, Д.Цогтбаатар, Б.Энх-Амгалан нартай нэгдэн дахин 3 дахь удаагаа Авлигын Эсрэг Монголын Парламентын Бүлэг (цаашид МОНПАК) байгууллаа.

Авлигын эсрэг хамтдаа.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 09/12/2016

Олон улсын Авлигын эсрэг өдөр http://www.anticorruptionday.org хуудсаар зочилж #UnitedAgainstCorruption буюу #АвлигынЭсрэгХамтдаа аянд нэгдээрэй гэж уриалж байна.

Хөгжил дэвшил, энх-тайван, аюулгүй байдлын төлөө авлигын эсрэг хамтдаа

Авлига бол аль ч нийгмийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийг доройтуулж байдаг ноцтой гэмт хэрэг.

Авлигын эсрэг дархлаатай улс орон, бүс нутаг эсвэл нийгэм гэж байхгүй билээ.

Энэ жил НҮБ-ын Мансууруулах бодис, гэмт хэргийн асуудал хариуцсан алба болон НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөр хамтран бүх нийтийн аян зохион байгууллаа. Энэхүү аян нь авлига хэрхэн боловсрол, эрүүл мэнд, шударга ёс, ардчилал, болон хөгжил цэцэглэлтэд нөлөөлдөг дээр анхаарч байна.

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 01/12/2016

ХЭВЛЭЛИЙН МЭДЭЭ

Мэдээ, мэдээлэл / admintaf / 07/11/2016

http://www.news.mn/r/316668

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 17/10/2016

Хариуцлага, ёс зүй хэмээх ойлголт эрүүл мэндийн салбарынхны анхааралд нэн тэргүүнд байх ёстой хэмээн иргэн хүний хувьд боддог. Тэгвэл өнөөдөр энэ салбарын зарим эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд ёс зүй, хариуцлагаа үл ухаарч байдгаас эрүүл мэндийн тогтолцоог улам бүр доройтуулж, “авилгад их өртсөн, эрүүл бус салбар” хэмээн иргэд дүгнэхэд хүрээд байгаа билээ.

Мэдээж алтан гартай эмч нарын ачаар аюулт өвчнөөс ангижирч, биеэ илааршуулаад эмнэлгээс гардгийг хэлэхгүй өнгөрвөл алдас болно.

Сайны хажуугаар саар гэгчээр эмчийн ёс зүйгээ умартан, ажил албан тушаалаа ашиг олох хэрэгсэл гэж харсан, өвчин туссан хүнийг мөнгө хэмээн хардаг эмнэлгийн ажилтан, эрүүл мэндийн байгууллага байгаа нь олны дургүйцлийг төрүүлдэг.

Хүнд суртал ихтэй, өнгө мөнгөнд шунасан эмч нарын цөөнгүй хэсэг нь хувийн амбиц, эдийн засгийн сонирхолдоо хөтлөгдөн ажиллах болсон гэхэд буруудахгүй. “Эрүүл Монгол”, “Элэг бүтэн Монгол” гээд үе үеийн эрх баригчид сайхан амлалт ард түмэнд өгдөг. УИХ-д олонх болсон МАН сонгуулийн амлалтдаа “Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, 2020 он гэхэд С вирусийн халдвартай хүмүүсийг бүрэн эмчилнэ гэж амласан. Амлах нэг хэрэг, ажил хэрэг болгох нь чухал.

Ажил хэрэг болгох ёстой салбарын яам, харьяа болон эрүүл мэндийн хувийн байгууллагууд, тэнд ажиллагсад нь энэ хөтөлбөр, амлалтыг мөнгөний нүдээр хараад байгаа юм.

Элэгний С вирусийн эсрэг эмийг манай эрүүл мэндийн байгууллагууд шинжлэхдээ вирусгүй хүнийг вирустэй гаргах тохиолдол нэг бус. Нарийн шинжилгээ хийлгэлгүй анхны дүгнэлтэд нь итгэн өндөр үнэтэй эмийг нь шууд аваад хэрэглэсэн бол наанадаж хөрөнгө санхүүгээрээ, цаашлаад эрүүл мэндээрээ хохирч, тухайн эмэнд нь дасалтай болчих магадлал өндөр.

Манай нэг сурвалжлагчийг ямар ч вирусгүй байхад нь С вирустэй хэмээж, сэтгэл санаагаар унагасан удаа бий. Өдгөө эрүүл мэндийн байгууллагууд вирустэй гэж оношлогдсон хүмүүсийг хяналтдаа байлгах нэрээр бас мөнгийг нь саах явдал байна. Түүгээр зогсохгүй эмч нар авлига, ашиг сонирхлын зөрчилтэй байж болохуйц нөхцөл байдал бий болгож буй юм.

Эрүүл мэндийн байгууллагынхан авлига авдаггүй, эмчлүүлж илааршсан хүмүүс талархлаа илэрхийлж, чихрийн цуглуулга, дарс, 50 мянган төгрөг өгснийг хахууль авлаа гэж буруутгадаг. Бид авлига аваагүй хэмээдэг нь олон.

Авлигын эсрэг хуульд “Төрийн албан тушаалтан эрх мэдлээ хувийн ашиг хонжоо олоход урвуулан ашиглах, бусдад давуу байдал олгох, иргэн, хуулийн этгээдээс тэрхүү хууль бус давуу байдлыг олж авах үйлдэл, эс үйлдэхгүйгээр илрэх эрх зүйн зөрчлийг авлига гэнэ” хэмээн тодорхойлсон.

Тэгвэл зарим эмч бусдад давуу байдал бий болгож шан харамж авч байгаа тохиолдол олон. Сүүлийн үед элэгний С вирусийн эсрэг эмийг иргэдэд борлуулахын тулд эм ханган нийлүүлэх байгууллага, эмч нартай хуйвалдаж, давуу байдал олгож буй гэнэ.

Манайдаа нэртэй, олон жил оршин тогтносон эм ханган нийлүүлэх байгууллагынхан импортолдог эмээ борлуулахын тулд эмч нарт нэг эмэнд 20.000-40.000 төгрөгийн урамшуулал өгч эмийн жор бичих хуудас дээр бичүүлдэг тухай мэдээлэл олны дунд байна. (Энэ удаад бид эмч, эм ханган нийлүүлэх байгууллагын нэрийг дурдахаа түр азная) Үүнийг АТГ анхааралдаа авч шалгахгүй бол дунд шатны авлига хэрээс хэтэрлээ гэх хүмүүстэй нэг бус удаа таарав.

Уг нь Эрүүл мэндийн сайдын 2013 оны арваннэгдүгээр сарын 25-ны 446 дугаар тушаалаар баталсан “Эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүйн хэм хэмжээ” гэж эмч, эрүүл мэндийн байгууллагын ажилтнуудын баримталж байх ёстой эрх зүйн баримт бичиг бий.

Үүний 3.18-д “Үйлчлүүлэгчид тусламж үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой байхад хувийн ашиг сонирхлын үүднээс өөр эмнэлгийн мэргэжилтэн, эмнэлгийн байгууллагаар үйлчлүүлэхийг албадах, үйлчилгээний тодорхой хувилбарыг үйлчлүүлэгчид тулгах нь ёс зүйд үл нийцнэ” гэж заасан.

Мөн тус хэм хэмжээний 3.23-т нь “Эмнэлгийн мэргэжилтэн нь үйлчлүүлэгчийг эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ авах, эрүүл мэндийн байгууллага, эмчээ сонгох эрхээ эдэлж, сонголт хийхэд нь хувийн ашиг сонирхлын үүднээс хандаж нөлөө үзүүлэхгүй байх” гээд цагаан дээр хараар тодорхой бичсэн байгаа юм.

Амьдрал дээр эмч нар хувь, хувьсгалын гэлтгүй дээрх ёс зүйн хэм хэмжээний заалтыг зөрчин “Тэр эмийн сангаас очиж, тийм нэртэй эм авч уу” гэдэг нь өнөөдөр хэвийн үзэгдэл болсон.

Түүнээс гадна 3.25 дахь заалтад “Эмнэлгийн мэргэжилтэн нь эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлснийхээ төлөө үйлчлүүлэгчээс авлига, хууль бус шан харамж, хандив, бэлэг, албан бус төлбөр авахгүй ба үйлчлүүлэгчтэй давхар харилцаанд орохгүй байх”, 6.2-т “Эмнэлгийн мэргэжилтэн нь эрүүл мэндийн байгууллагын өмчийн хэлбэрээс үл хамааран өөрийн хувийн ашиг сонирхлоос нийгэм, олон нийтийн эрх ашгийг дээгүүрт тавина” хэмээн заасаар атал хувийн ашиг сонирхлоор хандаж байна.

Монголчуудын дунд элэгний өвчлөл өндөр, бараг л айл болгонд шахуу В, С вирустэй хүн оношлогддог гэхэд хилсдэхгүй. Судалгааны дүнгээр манай таван хүн тутмын нэг нь вирустэй гэдэг. Эмнэлэг, эмчид хандахаар элэгний вирусийн нэг эм бичиж өгнө. “Тэр эм ханган нийлүүлэх байгууллагын тийм нэртэй эмийг авч уу” хэмээн зөвлөнө. Вирустэй гэж оношлогдсон хүн тухайн газар нь очоод л ямар ч үнэтэй байсан хамаагүй эрүүл мэндийнхээ төлөө аваад ууна.

Угтаа эмч нар элэгний С вирустэй гэж оношлогдож буй хүнд “Софосбувир/Ледиспавир” хэмээн эмийнх нь олон улсын нэршлээр бичиж өгвөл ёс зүйн хэм хэмжээгээ баримталж буй гэж үзэж болох. Гэтэл манай эмч нар дээрх байдлаар бус, өөрт нь урамшуулал, авлига өгдөг эм ханган нийлүүлэх байгууллагын оруулж ирдэг эмийн нэрийг бичээд сууж буй нь Үндсэн хуулиар олгогдсон хүний сонгох эрхэнд ноцтой халдаж байгаа гэсэн үг юм.

Эм ханган нийлүүлэх зарим байгууллага ёс зүйн алдаа гаргаж, өөрсдийн оруулж ирдэг эмийг бичүүлсний төлөө урамшуулал олгож байгаа нь иргэд, өвчтөний эрүүл мэндийг бодсондоо бус, ашиг хонжоо харсан явдал гээд хэлчихэд нэг их буруудахгүй болов уу.

Өнөөдөр манай улсад элэгний С вирусийн эсрэг эм импортолдог эм ханган нийлүүлэх 4-5 байгууллага байдаг. АНУ-ын “Гилеад Сайнсис” компанид үйлдвэрлэдэг, тус улсаас оруулж ирдэг оргинал “Харвони” эмийг “Омбол” компани оруулж ирдэг. Уг эмийн үнэ 300 ам.доллар.

Түүнээс гадна дээрхтэй ижил үйлчилгээтэй дөрвөн өөр нэртэй эмийг манайхан Энэтхэгээс оруулж ирж байна. “Монгол эм импекс” компани “Ледвир” гэх эм оруулж ирэн 525 мянган төгрөгөөр худалдаж буй. “Омбол”-ынхон оргинал “Харвони”-гоос гадна “Хепсипот ЛП” гэдэг эм импортлон 350 мянгаар борлуулж байгаа.

“Азифарм” компани “Ледипос” нэртэй С вирусийн эсрэг үйлчилгээтэй эмийг авчран 420 мянгаар зардаг. “Моносфарм”-ынхан “Верипас” гэдэг нэршилтэй эм оруулж ирэн 155 ам.доллароор худалддаг юм билээ. Дээрх дөрвөн эм үйлчилгээний хувьд ижил, С вирусийн эсрэг эмчилгээнд зориулсан. АНУ эм үйлдвэрлэх лицензээ Энэтхэгийн компаниудад худалдсанаар тус улсын эмийн үйлдвэрүүд өөр өөр нэрээр үйлдвэрлэж байгаа юм билээ.

Эм ханган нийлүүлэх байгууллагууд элэгний С вирусийн эсрэг 4-5 төрлийн эм оруулан ирээд хамаа замбараагүй л тарааж, борлуулж байна. Тэдний үйл ажиллагаанд ЭМЯ, МХЕГ хяналт тавьж ажиллахгүй бол дээрх нэр төрлийн эмнүүдэд дасалтай болж, дараачийн үе эм гарч ирэхээс нааш эмчлэгдэхгүй элэгний өвчтэй болох вий дээ.

Эмийн замбараагүй, хараа хяналтгүй хэрэглээ тун нь таарвал өвчнийг эмчлэх байх. Хэтэрвэл өвчний үүр л болгож болзошгүй. Тиймээс зөвхөн С вирусийн эмээр тогтохгүй, бусад төрлийн эмэнд тавих хараа хяналтаа сайжруулах хэрэгтэй байна.

Бид өнөөдөр ардчилсан, хүмүүнлэг нийгэмд амьдарч байна хэмээн ярих дуртай. Гэтэл энэ нийгэм нь хүнийхээ төлөө юу хийж байна вэ? Лав л эрүүл мэндийн үйлчилгээ авах, хүртэх эрх маань маш доод түвшинд байгаа. Мөнгөгүй, танилгүй бол хохь нь болж байна гэхэд хатуудсан болохгүй. Хэзээд ч, хэнийг ч ялгаварлахгүй эмчилнэ гэж тангараг өргөдөг эмч нар өнөөдөр ачаалал хэтэрсэн, харьяаллынх биш гээд зориод очсон өвчтөнөө хөөж туудаг, хүйтэн сэтгэлтэн болж хувирсан.

Өнгөрсөн долоо хоногт ЭХЭМҮТ-ийнхөн нээлттэй хаалганы өдөрлөг хийсэн. 14.30 цаг болмогц үүдэнд нь дугаарлан суугаа хүүхдүүдийг үл ойшоон хаалгаа түгжин алга болж байв. Энэ мэт жишээ баримт эрүүл мэндийн салбарын доройтол, эмчийн ёс зүй маш ихээр алдагдсаныг илтгэнэ.

Тиймээс ЭМЯ-ны шинэ сайд, дарга нараар тогтохгүй Засгийн газар, УИХ-ын түвшинд анхааралдаа авахгүй бол “Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөр чинь хоосон амлалт л болоод үлдэх байх шүү.

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 10/10/2016

Хууль зуйн дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах,ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт,өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг УИХ-ын даргад өргөн мэдүүлэв.

Сүүлийн жилүүдэд олон нийтийн дунд төрийн албан хаагчдыг оффшор бүсэд компаний хувьцаа эзэмшсэн тохиолдолд авилга,албан тушаалын хэрэгтэй холбоотой гэх хандлага,эрс нэмэгдэж төрд итгэх иргэдийн итгэл буурчээ.

Иймд нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн зорилтыг хангах,төрд итгэх иргэдийн итгэлийг нэмэгдүүлэх,нийтийн албаны үйл ажиллагааг хувийн ашиг сонирхлын зөрчлөөс хамгаалах зорилгоор Авилгатай тэмцэх газарт хөрөнгө орлогын мэдүүлэг гаргадаг төрийн албан хаагчдын хувьд оффшор бүс буюу гадаад улсад данс эзэмших,мөнгөн хөрөнгө байршуулах,хуулийн этгээд үүсгэн байгуулах,асуудлыг хориглох талаар зохицуулалт хийх зайлшгүй шаардлага тулгарч байгаа аж.

Тиймээс Авилгын эсрэг хуульд заасны дагуу хөрөнгө орлогын мэдүүлэг гаргадаг албан тушаалтан гүйцэтгэх үедээ,эсхүл нийтийн албан тушаалд томилогдхоор нэр дэвших үед гадаад улсын нутаг дэвсгэрт өөрийн нэр дээр банкинд данс эзэмших,мөнгөн хөрөнгө байршуулах,хуулийн этгээд үүсгэн байгуулахыг хориглох асуудлыг тодорхой зохицуулсан Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах,ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт,өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулжээ.

Хуулийн төсөлд хөрөнгө оруулгын мэдүүлэг гаргадаг албан тушаалтан Монгол улсын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх,ёс зүйн хэм хэмжээг баримтлах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор эдгээр албан тушаалтныг гадаад улсын нутаг дэвсгэрт өөрийн нэр дээр банкинд данс эзэмших,мөнгөн хөрөнгө байршуулах,хуулийн этгээд үүсгэн байгуулахыг хориглох тухай зохицуулалтыг шинээр тусгажээ.Түүнчлэн уг хориглосон зохицуулалттай холбогдуулан нийтийн албан тушаалд томилогдохоор нэр дэвшсэн этгээд болон албан тушаалтан урьдчилан мэдүүлэх үүрэгтэй байх,хууль зөрчсөн тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлага зэргийг тодорхой тусгасан байна.

Нийтийн албан тушаалтаны гадаад улсад суралцах,эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авах эрхийг хөндөхгүй байх,бусад хуулиар хүлээсэн албаны чиг үүргээ хэрэгжүүлэх хугацаанд тухайн нутаг дэвсгэрт оршин суух,зорчих зэрэг хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан тухайн улсын банкинд өөрийн нэр дээр данс нээлгэх,мөнгөн хөрөнгө байршуулах асуудлыг хориглохгүй байхаар зохицуулсан аж.Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулсан байна хэмээн УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл,олон нийттэй харилцах хэлтэс-ээс мэдээллэв.

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 27/09/2016

Малайзийн нийслэл Куала-Лумпур хотноо 2015 оны 8-30 аас 9-1ны хооронд ''Транспэрэнси Интернэшнл'' байгууллагын чуулган хуралдаж дэлхийн 115 орны 300 гаран төлөөлөгч оролцлоо.

Энэхүү хурлын 2 дахь өдрийн хурлаар "Авлигатай тэмцэх" асуудал дээр тулгамдсан асуудал үүсээд байгаа Малайз,Тунис ба Монгол улсуудад хандаж албан мэдэгдлийг гаргалаа.

Энэхүү албан мэдэгдлийг гаргахын өмнө эдгээр орнуудад үүсээд байгаа нөхцөл байдлыг тус тусад нь хэлэлцэв.Тухайлбал Малайз улсад Ерөнхий сайд нь 700 сая долларыг хувийн дансандаа шилжүүлэн авсан нь илэрсэн бөгөөд үүнийгээ сонгуулийн хандив хэмээн тайлбарлаж мөрдөн шалгаж байсан Малайзийн АТГ ажилтнуудыг хомроглон халсан асуудал түүнийг тойрон үүсээд байгаа асуудлыг хэлэлцсэн бөгөөд Малайз ба Индонез улсад "Авлигатай тэмцэх" асуудалд улс төрчид нөлөөлж эхэлсэнээс хойш шудрага ёсны төлөөх жагсаал цуглаан тасралтгүй үргэлжилж байгаа бол Тунис улсад Тунисийн хувьсгалын өмнө хууль бусаар хөрөнгөжсөн албан тушаалтнууд өршөөлийн хууль санаачлан батлуулахаар оролдож байгааг мөн хэлэлцэв.Монголд баталсан өршөөлийн хууль нь авилгачдыг өршөөх хууль болон батлагдсаныг хуралдааны явцад хэлэлцэж олон төлөөлөгч саналаа хэллээ.Төв азийн орнуудад ардчиллын үлгэр жишээ болж байсан Монгол улсад анхны ардчилсан сонгууль байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан баталсан өршөөлийн хууль нь НҮБ-ийн конвенцийг зөрчсөн авлигачдыг өөхшүүлсэн хууль болж хувирсаныг ихээхэн шүүмжилж байв.Монгол улсын парламентын баталсан хууль түүний тойрон үүсээд байгаа асуудал нь бүхэлдээ Монгол улс Авлигын хямралт байдалд орох үүнээс улбаалан Малайз ба Индонез улсуудад үүссэний адил улс төр эдийн засгийн тогтвортой байдал үүсэх нөхцөл бүрдэх эрсдэлтэйг байгааг төлөөлөгчид анхааруулж байв.

Хэлэлцүүлгийн төгсгөлд санал өгөх эрх бүхий 115 улсын эрх бүхий "Tранпэрэнси Интернэйшнл" байгууллагын удирдах зөвлөлийн дарга нар олонхийн саналаар дараахь мэдэгдлүүдийг батлав.Малайзын засгийн газарт хандан авлигын хэргүүдийг шалгах ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцохгүй саад хийхгүй байхыг уриаллаа.

Монгол улсын хувьд өршөөлийн хуулийг батлан авлигын хэргээр шалгагдаж байгаа хүмүүсийг хамруулан өршөөхөөр шийдвэрлэсэн нь шудрага ёсыг уландаа гишгэсэн тэмдэглэж буруу шаав."Tранпэрэнси Интернэйшнл" энэхүү чуулганаар баталсан албан ёсны мэдэгдлүүдийн дагуу Монгол улсад шахалт үзүүлэх бүхий л арга хэмжээг авч ажиллан Монголын парламентын гаргах шийдвэрийг анхааралтай ажиллах болно.

Энэхүү хуралдааны дараагаар Малайз улсын нийслэлийн хамгийн том хурлын ордон IPPC-д Дэлхийн 130 гаран орны 1200 төлөөлөгчид оролцсон Авлигын эсрэг Олон улсын 16-р их хурал хуралдлаа.Анхны хурлыг 20 гаран жилийн өмнө Хонкконгын Авилгатай тэмцэх газар санаачлан хийж байснаас хойш олон улсын Авилгын эсрэг хамгийн том хурал болон хувирчээ.Энэ жилийн хурлын уриа нь Авлигачид ял шийтгэлгүй үлдэх явдлыг эцэс болгоё уриан дор болсон.

Хурлын нээлтэд үг хэлэх ёстой байсан Малайзын Ерөнхий сайд Нажиб Разак өөрийн оронд засгийн газрын сайдаа илгээсэн нь авлигын хэрэгт холбогдон олон улсад өөрийн нэр хүндээ алдсанаас нүүрээ хийх газаргүй болсон явдлын илрэл байлаа.Авлигын эсрэг Олон хурлын даргалагч Акера Муна хурлын нээлтэнд 'Авилга авсан бол түүний ял шийтгэлээ хүлээхэд бэлэн байх ёстой' гэж мэдэгдсэн бол "Tранпэрэнси Интернэйшнл" байгууллагын удирдах зөвлөлийн дарга "Хосе Угаз" хурлын нээлтэн дээр мянга мянган хүмүүс 'Авлигачдад та нарт гишгэх газаргүй болсон' гэдгийг хэлж байна хэмээн мэдэгдлээ.Хосе Угаз өөрийн даргалан хэлсэн салбар хуралдаан дээр Монгол улсад батлагдсан авлигачдыг өршөөх хуулийн талаар мөн шүүмжилж авлигачид ял шийтгэлээс мултрахын тулд юу ч хийхээс буцахгүй байгааг онцлов. http://16iacc.org/about/declarations/)

Хурлын төгсгөлд гаргасан мэдэгдэлд улс орон бүрийн засгийн газар,иргэний нийгмийн байгууллагууд иргэд,залуучууд хамтран шинэлэг,ил тод хариуцлагатай тогтолцоог бий болгон авлигачид ял шийтгэлгүй үлдэхээс сэргийлэх ёстой хэмээн цохон тэмдэглэжээ.Эс бөгөөс авлигын эсрэг тэмцэлд ялагдах эрсдэлтэй бөгөөд тухайн нийгэмд шударга бус байдал ноёрхож эерэг өөрчлөлт үгүй болно гэжээ.Өндөр түвшний авлигачдын эсрэг нийгмийн шудрага хүчин тэмцэх ёстой бөгөөд авлигачид шийтгэлгүй үлддэг нийгэмд шинэчлэгдэн хөгжиж чадахгүй гэжээ.

Малайзд хуралд оролцогчид бид авлигачид ял шийтгэл хүлээх ёстойг онцлохоос гадна тэд хулгайлсан эд хөрөнгөө буцаан төлөх ёстойг онцолж байна хэмээн мэдэгдсэн бөгөөд гадаад орнуудад зувчуулсан эд хөрөнгийг эргүүлэн авчрахад ихээхэн анхаарал тавин ажиллах ёстойг онцлов.

Хуулийн шударга тогтолцоог бий болгон хулгайлагдсан хөрөнгийг эргүүлэн авчирч авлигачдад ял шийтгэлийг олгосноор нийгэмд шудрага ёсонд итгэх итгэл бий болох ёстойг хурлын төгсгөлд онцлов.

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 15/09/2016

Энэхүү эвсэлд дэлхийн бусад орнуудад хэрхэн байгуулагдсан бэ?

Анх 2008 оны 5-р сард Англи улсын Лондон хотод “Эм зүйн салбарын ил тод байдал” олон улсын эвсэл байгууллага эрүүл мэндийн салбар, эм зүйн салбарт сайн засаглал, ил тод байдлыг нэвтрүүлэх зорилгоор байгуулагджээ. Улмаар дэлхийн хэмжээнд 2009-2010 онуудад Гана, Жордан, Киргизстан, Перу, Филиппин, Уганда, Замби зэрэг 7 улс орнуудад эм зүйн салбарын ил, тод байдлыг сайжруулах эвслүүд байгуулагдан өргөжиж байна. Эдгээр улс орнууд нь эм зүйн удирдлагын ил тод байдлыг бэхжүүлэх төсөл хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлсэнээр эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний тогтолцоонд авилгаас сэргийлэх Дэлхийн санаачлагад ихээхэн хувь нэмрээ оруулж байна.

Манай улсын хувьд “Эмийн салбарын ил тод байдал” эвсэл нь 2015 оны 2-р сард Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын санаачилга болон санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр үүсгэн байгуулагдсан. Эвсэлд Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Монгол дахь Суурин төлөөлөгчийн газар, “Транспэрэнси Интэрнэшнл-Монгол” ТББ, “Эм зүйн мэргэжлээр төгсөгчдийн холбоо” ТББ, Нийгмийн эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдийн нийгэмлэг, Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн Эм зүй био-анагаахын сургууль зэрэг байгууллагууд нэгдэн орсон.

Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв Эмийн салбарын ил тод байдал” эвсэл хамтран ажиллах санамж бичгийг зурсан болно.

Энэхүү ажлын хүрээнд АТГазартай мөн хамтран ажиллаж байна

Энэхүү “Эмийн салбарын ил тод байдал” байгууллага нь төрийн, хувийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хамтран эм зүйн салбарт ил тод байдлыг сайжруулах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байна. Бидний алсын хараа бол Монгол улсад эм зүйн салбарын сайн засаглал, ил тод байдал бүхий тогтолцоог бий бол гол зорилго бол Төрийн, хувийн болон төрийн бус байгууллагууд болон бусад оролцогч талуудтай хамтран эмийн худалдан авалт, хангамж, эмийн жор бичилт, үнэ, эмийн түгээлт, хэрэглээнд ил тод, хариуцлагатай байдлыг нэвтрүүлж төрөөс эмийн талаар баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд төрийн болон төрийн бус байгууллага, хувийн хэвшлийн түншлэлийг бэхжүүлж, эм зүйн салбарын ил тод байдлыг хангах болно.

Эдгээр зорилгод хүрэхийн тулд ямар зорилт тавин ажиллаж байна бэ?

Бид дараахь зорилтуудыг тавиад ажиллаж байна. Төрийн байгууллага, хувийн болон иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөлөл оролцуулан эм зүйн салбарын ил тод байдлыг тодорхойлох мэдээ, мэдээллийг цуглуулах, мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх, улмаар нотолгоонд суурилсан шийдвэр гаргах, бодлого боловсруулахад хамтран оролцох;

• Шийдвэр гаргагч, бодлого боловсруулагч нарт эм зүйн удирдлагын ил тод байдлын талаар мэдээлэл, нөлөөлөл сурталчилгааны үйл ажиллагаа явуулах;
• Эмийн талаар иргэд олон нийтэд үнэн зөв мэдээлэл, сургалт сурталчилгаа явуулж тэдний мэдлэг, хандлага болон дадлыг өөрчлөх;

Бид 2016 оны 5 сараас ЭМСЯ, ДЭМБ, ЭМХтөвтэй хамтран Эмийн салбарын Ил Тод байдлын үнэлгээг хийхээр ажиллаж байна. Бидний хамтран ажиллах гол байгууллагууд бол дараахь байгууллагууд болно.

• Олон улсын байгууллагууд: Транспэрэнси Интернэшнл - ОУБ, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага (ДЭМБ), Азийн хөгжлийн банк (АХБ), “Эрүүл мэндийн салбарын хөгжил хөтөлбөр -4” төсөл;
• Төрийн байгууллагууд: Эрүүл мэнд, спортын яам (ЭМСЯ), Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар (МХЕГ), Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв (ЭМХТ), Эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүйн хороо (ЭМЁХ), ЭМСЯ-ны харъяа эмнэлгүүд, Нийгмийн эрүүл мэндийн хүрээлэн, Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар, Аймаг, нийслэлийн эрүүл мэндийн газар;
• Боловсролын байгууллагууд: Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургууль (АШУИС)-ийн Эм зүй био-анагаахын сургууль, Нийгмийн эрүүл мэндийн сургууль;
• Хувийн байгууллагууд: Эмийн үйлдвэрлэгчид, импортлогчид, бөөний болон жижиглэнгийн худалдаа эрхэлдэг компаниуд, эмийн сангууд;
• Төрийн бус байгууллагууд: Эм зүйн мэргэжлээр төгсөгчдийн холбоо, Монголын эм зүйн байгууллагуудын нэгдсэн “Эм” холбоо, Монголын эм хангамжийн байгууллагуудын холбоо болон бусад эрүүл мэндийн чиглэлээлр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагууд;
• Иргэний нийгмийн байгууллагууд болон иргэд; өвчтнүүдийн эрх ашгийг хамгаалах холбоод, хөнгөвчлөх эмчилгээ, диабетийн хобоод гэх мэт
• Бусад байгууллагууд: Авлигатай тэмцэх газар (АТГ), Гаалийн ерөнхий газар (ГЕГ), Цагдаагийн ерөнхий газар (ЦЕГ), Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газар (ШӨХТГ), Монголын Үндэсний Худалдаа Аж үйлдвэрийн танхим (МҮХАҮТ), Худалдан авах ажиллагааны газар, Нийгмийн даатгалын ерөнхий газар (НДЕГ).

Цаашдын хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

• “Эм зүйн салбарын ил тод байдал” эвслийн Удирдах зөвлөлийн дүрэм, журам боловсруулах;
• “Эм зүйн салбарын ил тод байдал” эвслийн стратеги, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулах;
• Эм зүйн удирдлагын ил тод байдлын үнэлгээг бусад оролцогч талуудтай хамтран явуулах;
• Шийдвэр гаргагч, бодлого боловсруулагч нарт эм зүйн удирдлагын ил тод байдлын талаар мэдээлэл, нөлөөллийн үйл ажиллагаа явуулах;
• Эмийн талаар иргэд олон нийтэд зориулсан мэдээлэл, сургалт сурталчилгаа явуулж тэдний мэдлэг, хандлага болон дадлыг өөрчлөх;
• Бусад улс орнуудын эм зүйн салбарын ил тод байдлын талаар туршлага солилцох;
• Эм зүйн удирдлагын ил тод байдлыг эрчимжүүлэх чиглэлээр төсөл, хөтөлбөр боловсруулах хэрэгжүүлэх;
• Эвсэлд гишүүн элсүүлэх ажил өрнуулж үйл ажиллагааг бэхжүүлэх, өргөжүүлэх;
• Эм зүйн чиглэлийн сургалт, семинар зохион байгуулах; сургалт, семинарт хамрагдах.

Та саяхан олон улсын хуралд оролцсон гэсэн энэ талаараа тодруулахгүй юу?

• Миний бие 2015 оны 11 сард ДЭМБ зүгээс зохион байгуулсан Эмийн салбарын ио тод байдлыг бэхжүүлэх олон улсын хуралд оролцоод ирлээ. Энэ хуралд Эмийн салбар дахь сайн засаглалын 10 жилд юу хийв, Номхон далайн Зүүн Өмнөд бүсийн орнууд дахь Эмийн салбарт хийж буй үнэлгээ, Баруун бүсийн орнууд дахь эмийн хангамж хүртээмж , Малайз, Тайланд , Филиппины улсууд дахь эмийн салбар дахь сайн засаглалын ололт амжилт, олсон амжилт, Улс орнууд дахь эмийн суртачилгаа маркетинг , Тайландын эм зүйчдийн дунд ёс зүйн кодыг нэвтрүүлсэн туршлага, Ил тод байдал ба хариуцлага тогтолцоо ба Сингапурын туршлага, Филиппинд өвчтний эрх ашгийг хамгаалах байгууллагууд юу хийж чаддаг бэ?, UNDP – Global Anticorruption Initiative –GAIN байгууллагаас хийж буй ажлууд, Бангладешийн туршлага, ADB CoRE туршлага ,Эмийн салбар дахь ашиг сонирхлын зөрчил гэж юуг хэлэх бэ?, Эмийн салбар дахь Үндэсний ил тод байдал ба хариуцлагын үнэлгээг хийж буй ДЭМБ мэдээлэл зэрэг илтгэлүүд тавигдсан. Жишээ нь сүүлийн 10 жилд эмийн салбартямар дэвшил гарав гэхээр Худалдан авалт сайжирсан, эмийн салбарын хуулийн орчин ба ил тод байдал үнэ, бүртгэл, ашиг сонирхлын зөрчил зэрэгт эерэг өөрчлөлт гарсан. Цаашдаа ДЭМБ зүгээс техник тусламж, үнэлгээний аргачлал, туршлагуудаа хуваалцах, хамтын ажиллагаа ба ил тод байдлыг бүх улс орнуудад нэвтрүүлэх чиглэл барьна гэдгээ мэдэгдсэн. Улс орнуудын хувьд Үндэснийн хэмжээнд улс орнууд юу хийх ёстой бэ? Ил тод байдал, хариуцлага, оролцоо, ёс зүй, хуулийн хэрэгжилт зохицуулалт, тэгш эрх, удирдан чиглүүлэх, бодлогы бичиг баримтуудыг гаргах, төлөвлөх ажлуудыг хийх шаардалагатай гэдгийн онцолж байв. Номхон далайн Зүүн бүсийн орнуудад хийгдсэн Эмийн салбар дахь нөхцөл байдлын судалгаа хийсэн бөгөөд энэ аргачлалаар 2 долоо хоногт эмийн хангамж, эмийн сонголт, эмийн хэрэглээ, эмийн зохицуулалт, эмийн талаархь бодлого хэсэгт судалгаа хийсэн ба Үр дүн - Хангамж сул, Зохисгүй хэрэглээ, зохицуулалт сул, бодлого хэрэгждэггүй гэж гарсан. Зөвлөмж-цахимжуулах, нөөцийг бэхжүүлэх хүн ба хөрөнгө, хэрэглээ ба бодлого дээр өндөр түвшний зохицуулалт шаардлагатай гэж зөвлөсөн. Малайзын туршлага бас их сонирхолтой байв. Малайз дахь эмийн сайн засаглалын туршлага нь Салбар хоорондын яамдуудын хамтын ажиллагааг бэхжүүлсэн, Худалдан авалтаа ил тод боловсронгуй болгосон,Женерик эмийг дэмжсэн-жорыг химийн нэрээр бичдэг хууль,Дотоодын эмийг давуу эрхээр худалдан авдаг ба эмийн зүгээс төрийн Бодлого дээрээ эмийн хүртээмж, үнэ, зохистой хэрэглээг гол чиглэл болгож үзсэн. Эмийн салбар дахь сайн засаглалын Тайландын туршлага бол тэд улс орнууд болгонд тулгарч буй асуудал өөр байна, түүнд тохирсон стратеги чухал, эмийн ил тод байдалд оролцоо-иргэд, төрийн бус байгууллага, сошиал медиа чухал гэж байв .Филиппин улс Эмийн салбарын ил тод байдлын төр ба хувийн хэвшил, төрийн бус ба иргэдийн хамтарсан эвслийг байгуулан ихээхэн амжилт олсон орон. Хямд эмийн хууль, женерик эмийн хууль, эмийг багцлан хямдаар худалдах хууль, улсын мэдлийн эмийн бөөний төвүүдийг бүсчлэн байгуулсан. Мөн өвчтнүүдийн эрх ашгийг хамгаалах холбоод нь маш хүчтэй ажиллаж байгаа.

Эмийн чанар хүртээмж нь хүний эрхтэй хэрхэн холбогддог бэ?

• Үндсэн хуулиар олгогдсон Хүний эрх, эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээний хүртээмжтэй шууд холбогдоно. Бүх Нийтийн Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээнд хамруулах- Universal Health Coverage нь хүний рэхийн тэгш байдал , санхүүгийн хамгаалалт, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авсанаас санхүүгийн хүнд байдалд орохгүй байх, чанартай хэрэгтэй үйлчилгээг авах, урьдчилан сэргийлэлт, эрүүл мэндийг дэмжих, эмчилгээ, нөхөн сэргээлт, хөнгөвчлөх эмчилгээтэй салшгүй холбоотой юм. Зөвхөн Монгол гэлтгүй олон оронд Баруун бүсийн орнууд дахь нийтлэг бэрхшээл нь хуулийн орчин ба зохицуулалт сул, Эмийн талаар баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай санхүүгийн ба хүний нөөц, Эм хангамжийн чанар ба ил тод байдалд хяналт тавих байгууллагуудын хэрэгжилтийг хангах байгууллагуудын чадамж ба Ил тод байдал ба хариуцлагын тогтолцоо сул байна. Бүх Нийтийн Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээнд хамруулах- Universal Health Coverage хангах шаардлагатай эмийг худалдан авах санхүүгийн боломжгүй, Өвчтнүүдээс төлөх төлбөр өндөр, ядууст хүрэлцээгүй,Нотолгоон дээр үндэслэж ил тодоор шаардлагатай эмийг худалдан авдаггүй , зохистой хэрэглээ сул байгаа зэрэг нь Монгол улсын хувьд ч тулгамдаад байгаа асуудал юм.

Эмийн салбарын ажилчдын ёс зүй асуудал хэр чухал бэ?

• Ашиг сонихрлын зөрчлийг эмийн салбарт хэрхэн сэргийлэх бэ? Сэдвээр их сонирхолтой илтгэл тавигдсан. Марк Родвин гэх хуульч уг илтгэлдээ , Эдийн засгийн сонирхол шалтгаант Ашиг сонирхлын зөрчил- эмч, төрийн албан хаагчид бол Итгэл үнэмшлийн Ашиг сонирхлын зөрчил – судлаачдаас гардаг гэж хэлж байсан. Шийдэл нь эдгээр хүмүүс -Хувийн сектороос харилцааг нь таслах, Хувийн сектор дахь оролцоог , бизнес эзэмшлийг зогсоох, Төрийн ажлыг хийж байх үед болон ажлаас гарсны дараахь хязгаарлалт хийдэг байх, Хөрөнгө Орлогын Мэдүүлэг ба Ашиг Сонирхлын Мэдүүлэг бөглүүлэх, ил тод байдлыг нэвтрүүлэх гэж онцолж байв. Мөн Төрийн албан хаагч ба эмзүйчдийн ёс зүйн асуудлууд сэдвээр Жон Жексон, Австралийн Эм Зүйчдийн холбооны зүгээс илтгэл тавьсан. Тэрээр эм зүйчид нотолгоон дээр суурильсан, урьдчилан сэргийлэх ,шинэлэг , судалгааг дэмждэг эмийн аюулгүй байдал, зохистой хэрэглээг чухалчилдаг хүмүүс байх ёстой гэж онцолж байсан. Эмийн суртачилгаан дээр бол гадны орнууд эмийн суртачилгааг хянах хороог байгуулан хажууд нь иргэд ба ТББ ажиллаж байхаар зохицуулалт хийжээ.

НҮБ ба Азийн хөгжлийн банкны зүгээс эмийн чиглэлээр ямар ажлуудыг хийдэг бэ?

• НҮБ Хүн Амын Хөгжлийн сангаас Эмийн бодлогыг дэмжих-Салбар хоорондын уялдааг хангах, салбар дотроо авлигын эсрэг бодлогын бичиг баримтууд гаргахад дэмжлэг үзүүлэх, чадавхийг сайжруулах-Төр ба ТББ иргэд хяналт хйих чадвар ,ухуулга мэдээлэл суртачилгаа- Авлигын эсрэг өдөр, Мэдлэг ба менежмент –судалгаа, суралцах чиглэлээр дэмжлэг үзүүлдэг бол Азийн хөгжлийн банкны зүгээс Үндэсний Эмийн Зохицуулалтын бүтцийг дэмжих, Эрүүл мэндийн дэд бүтцийг, ил тод засаглал ба санхүүжилтийг дэмжих, Нийгмийн эрүүл мэндийг бэхжүүлэх, Чанартай хямд хүртээмжтэй эмийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр ажилдаг. Төгсгөлд нь Манай улсын хувьд Эрүүл Мэндийн Хөгжлийн төвийн эмийн зохицуулалтын албыг бэхжүүлэх, эмийн зохистой хэрэглээг хэрэгжүүлэгч төрийн байгууллага бэхжүүлэн АНУ зэрэг орны FDA мэт хүчирхэг байгууллага болгон бэхжүүлэхийг Азийн хөгжлийн банкны зүгээс зөвлөдөг бөгөөд энэ нь ч манай улсын үндэснийн аюулгүй байдал ба иргэдийн эрүүл мэндэд ихээхэн чухал зүйл гэж би боддог .

Хамтарсан хэвлэлийн бага хурлыг дэлхийн антибиотик тэсвэржилтийн өдрөөр буюу 2015 оны 11-16 нд хийв

Эвслийн анхдугаар чуулганд төр ба төрийн бус байгууллагын олон төлөөлөл оролцлоо

Эмийн Салбарын Ил Тод Байдлын эвсэл ба Эрүүл Мэндийн Хөгжлийн төв хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 15/09/2016

Монгол улсын засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2016 оны 9-р сарын 14-нд боллоо.Хөрөнгө орлогоо мэдүүлдэг албан тушаалтан оффшор данс эзэмших,компани байгуулахыг хориглоно.Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах,ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцлээ.Гишүүдээс гаргасан саналуудыг тусган хуулийн төслийг боловсруулж Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг Хууль зүй,Дотоод хэргийн сайдад даалгалаа.
Төсөлд Авлигын эсрэг хуульд заасны дагуу хөрөнгө,орлогын мэдүүлэг гаргадаг албан тушаалтан албан үүргээ гүйцэтгэх болон нийтийн албан тушаалд томилогдхоор нэр дэвших үедээ оффшор бүсэд өөрийн нэр дээр банкинд данс эзэмших,мөнгө хөрөнгө байршуулах,хуулийн этгээд үүсгэн байгуулахыг хориглох тухай тусгасан байна.

Мэдээ, мэдээлэл / dolgorsuren / 14/09/2016

МБЗ_БизнАгуулгаесийн_Ёсзүйн_Ажлын_Хэсгийн_Танилцуулга.pdf

Мэдээ, мэдээлэл / transparency_anu / 14/09/2016

2015 оны Авлигын төсөөллийн индексийн дүнг дэлхий даяар 2016 оны 1-р сарын 27-ны өдөр зарлаж байгаатай холбогдуулан Транспэрэнси Интернэшнл байгууллагын ТУЗ-ын дарга Хосэ Угаз мэдэгдэл гаргасан байна.Тэрээр хэлэхдээ судалгаанд хамрагдсан 168 орны гуравны хоёр нь "50'' онооноос доош оноо авчээ.("100" оноо авбал авилгагүй гэж үздэг бол "0" оноо авбал өндөр авилгатай орны тоонд ордог).Энэ нь авлигын асуудал дэлхийн дийлэнх оронд ноцтой асуудал хэвээр байгааг харуулж байна.Гэсэн хэдий ч 2015 онд дэлхийн өнцөг булан бүрт иргэд авлигын эсрэг тэмцэж,жагсаж,эрх баригчдад өндөр түвшний авлигын эсрэг жинхэнэ ёсоор тэмцэх цаг нь болсныг хатуу сануулсан жил байлаа.Өндөр түвшний авлига нь эрх мэдэл бүхий цөөнх нь албан тушаалаа ашиглан хөлжиж олонхид болон нийгэмд ноцтой хор уршиг хохирол учруулдгаараа хамгийн аюултай үзэгдэл байдаг бөгөөд ихэнх тохиолдолд өндөр түвшний өндөр түвшний авлига үйлдэгчид хуулийн хариуцлага хүлээхгүй байгаа нь харамсалтай явдал юм гэжээ.

Өнгөрсөн онд "Транспэрэнси Интернэшнл" байгууллага өндөр түвшний авлигачдыг нэр дэвшүүлэн нэрлэж санал өгөх unmaskthecorrupt.org сайтыг ажиллуулж эхэлсэн бөгөөд дэлхийн улс орнуудад иргэд нь өндөр түвшний авлигын хэргийг илрүүлэн ял шийтгэл хүлээлгэхийг хүсэж байгааг тодорхойлох зорилготой юм.

Авилгын төсөөллийн индекс 2015 оны дүнгээс харахад Бразил улс өнгөрсөн оноосоо "5" оноо дутуу авч 7 байраар хойшилж 76-р байранд орсон байна.

"Петробас" компанийг тойрсон авлигын асуудал энд нөлөөлсөн бөгөөд үүнийг шудрага шүүхээр шийдэж чадсанаар авлигыг зогсоож чадсан байна. 2015 оны сайн мэдээнүүдийн нэг нь өндөр түвшний авлигын эсрэг тэмцсэн Монгол улс, авлигын эсрэг шүгэл үлээгчд-ийн эрхийг хамгаалсан Гватемал зэрэг улсуудын ард түмний тэмцэл,тэдний ялалтыг онцлох нь чухал юм гэж тэрээр мэдэгдсэн байна.

2015 оны Авлигын төсөөллийн индексийн дүн

Авлигын төсөөллийн индекс нь 168 орны төрийн албан дахь авлигын төсөөллийн ур дүнг харуулдаг.Дани улс сүүлийн 2 жилд хамгийн өндөр оноо авч хамгийн авлигагуй цэвэр орноор тодорч тэргүүлж байгаа бол Хойд Солонгос ба Сомали улс 8 оноо авч баян ходоод болжээ.Тэргүүлж буй орнуудад дараах нийтлэг шинжүүд илэрч байна. Хэвлэлийн эрх чөлөө,төсвийн зарцуулалтад тавих иргэдийн хяналт хүчтэй,шүүх засаглал нь шударга,баян ба ядуу хүмүүст тэгш хандах,төрийн бусад байгууллагуудаас хараат бус байдал зэрэг орж байна. Хамгийн доод оноо авсан улс орнуудад ажиглагдаж буй нийтлэг шинж нь дайн тулаантай,засаглал нь сул,цагдаа ба шүүх засаглал нь сул,хараат байдал,хэвлэлийн эрх чөлөө сул зэрэг шинж ажиглагдаж байна.

Сүүлийн 4 жилд ахиц дэвшил сул орнуудын тоонд Бразил,Австрали,Ливи,Испани,Турк зэрэг улс орнууд орж байгаа бол Грек,Сенегал ба Их Британи зэрэг улс орнууд дэвшил гаргасан байна.

Авлигын төсөөллийн индекс нь төрийн албан дахь авлигыг дүгнэсэн экспертүүдийн үнэлгээнд үндэслэн гаргадаг.Улс орнуудын авч буй өндөр оноо нь нээлттэй ил тод засаглал болон эрх баригчдын иргэдийн өмнө хүлээх хариуцлагын тогтолцоотой шууд холбоотой байдаг.Харин бага оноо авсан улс орнуудад авлига өндөр,авлигын хэрэг ял шийтгэлгүй өнгөрдөг,шүүх цагдаа нь шударга бус байдаг байна.

Монгол Улс 2012 онд 36 оноо 94-р байр,2013 онд 38 оноо,2014 онд 39 оноо 80 байр,2015 онд 39 оноогоор 72-р байрыг эзэлжээ.2012 оноос эхлэн тооцоолох аргачлал болон онооны үнэлгээ өөрчлөгдсөн учир 2012 оноос өмнөх оноог түүнээс хойших оноотой харьцуулах боломжгүй.Монгол Улсыг доор дурдсан засаглал ба бизнес орчны чиглэлээр ажилладаг хараат бус институцүүдын экспертүүд үнэлж мэдээллийн эх сурвалж болон тайлбараа илгээдэг юм.2015 оны оноог 2014 онтой харьцуулсан үзүүлэлтийг хаалтад хийж харьцуулсан болно.

Манай улс өнгөрсөн онтой харьцуулахад Bertelsmann Foundation-Transformation Index 2016(засаглалын шилжилт ба менежмент)үнэлгээгээр оноо алдсан байна.

-Bertelsmann Foundation-Transformation Index 2016 - 36(40)

-Economist Intelligence Unit-Country Risk Ratings 2015 - 38(38)

-IHS Global Insight-Country Risk Ratings 2014 - 42(42)

-IMD-World Competitiveness Yearbook 2015 - 37 (анх удаа)

-Political Risk Services International-Country Risk Guidance 2015 - 31(31)

-World bank-Country Policy and Institutional Assessment 2014 - 47(47)

-World Economic Forum-Executive Opinion Survey 2015 - 42(41)

-World Justice Project-Rule of Law Index 2015 - 35(32)

Мэдээ, мэдээлэл / admin / 06/07/2016

Авлигатай тэмцэх газрын ажлын хэсэг Замын-Үүд дэх Гаалийн газарт ажиллаад иржээ. Ажлын хэсгийг ахалж явсан Авлигатай тэмцэх газрын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн ахлах ажилтан, ахлах комиссар Л.Батбаяртай ярилцлаа.

-АТГ яагаад Замын-Үүд дэх Гаалийн газрыг сонгож ажлын хэсэг томилов? Өнгөрсөн сард танай мөрдөн байцаагчид байцаан шийтгэх ажиллагаа явуулсантай холбоотой юу?

-Ер нь бол холбоотой. Манай ажлын хэсэг 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-9-ний өдрүүдэд Замын-Үүдэд ажилласан. Манай газрын Мөрдөн шалгах хэлтсээс 2016 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдөр Гааль, татварын ерөнхий газрын нэр бүхий гаалийн улсын болон ахлах байцаагч нар албан үүргээ гүйцэтгэх явцдаа бусдаас хээл хахууль авч байхад нь баривчлан саатуулж, улмаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 268, 269 дүгээр зүйлд зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгэн, холбогдох байцаан шийтгэх ажиллагааг явуулсан. Үүний дагуу Гааль, татварын ерөнхий газартай хамтран тухайн салбарын хэмжээнд төрийн албаны болон байгууллагын ёс зүйн дүрмийг чандлан сахиж ажиллах, авлигын нийгмийн хор аюулыг гаалийн улсын байцаагч нарт ухуулан таниулах, авлигыг үл тэвчих ёс суртахуун төлөвшүүлэх, авлигын шалтгаан, нөхцөлийг илрүүлэн тогтоох, үр дагаврыг нь арилгахад чиглэсэн урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай гэж үзэн ажиллаж байгаа нь энэ юм. Гаалийн газар, бусад салбар, хороодод ажиллах төлөвлөгөөтэй байгаа. Ирэх долоо хоногт Дорнод аймаг дахь Гаалийн газар, салбар хороодод ажиллахаар замдаа гарах гэж байна.

-Авлигаас урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааны хүрээнд ажилласан юм байна. Яг ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсэн бэ? Нөхцөл байдал ер нь ямар байна вэ?

-Ажлын зорилгоо түрүүн хэлсэн. Харин энэ зорилгыг хэрэгжүүлэх хүрээнд тухайн Гаалийн газрын 123 албан тушаалтанд авлигын эсрэг хууль тогтоомжийг таниулах сургалт хийсэн. Хэд хэдэн бичиг баримтыг үзэж танилцсан. Тухайлбал, Гаалийн ерөнхий газрын даргаас болон Замын-Үүд дэх Гаалийн газрын даргаас баталсан тушаал, шийдвэрүүдтэй танилцлаа. Боловсон хүчний томилгоо, орон тоо, хүний нөөц, цалин хөлс, урамшуулал, сахилга хариуцлага, ажлын хуваарь, үнийн судалгаа, татвар хураамжийн орлогын мэдээ, өргөдөл, гомдлын шийдвэрлэлт зэрэг тухайн байгууллагад хамаатай бүх л асуудлуудтай танилцсан. Ажлын хэсгийнхэн 3 ба түүнээс дээш удаа томилогдож ажиллаж байгаа гаалийн улсын ахлах болон байцаагч, мөн ачаа болон хүн тээврийн үйл ажиллагаа явуулж буй жолооч нартай уулзаж, мөн гаалийн хяналтын бүсүүдэд ажиллан, ажиглалт хийсэн.

-Их өргөн хүрээнд ажиллажээ. Ялангуяа гаалийн хяналтын бүсүүдэд ажиллаж, ажиглалт хийсэн нь сонирхол татаж байна. Газар дээр нь ажиллахад ямар байна вэ?

-Бид суудлын тээврийн хэрэгслийн гарах чиглэл, зорчигчийн гарах чиглэл, ачааны тээврийн хэрэгслийн орох, гарах чиглэл, төмөр замын рентгений хэсэг, өртөө-2 хэсэг, Э-транс ХХК-ийн байр, МЧ-1, МЧ-2, чингэлэг шалгах рентген тоног төхөөрөмжийн хяналтын хэсэгт тус тус ажилласан. Суудлын тээврийн хэрэгслийн гарах чиглэлд ихэвчлэн хилээр хориглосон бараа бүтээгдэхүүнийг автомашин /дугуй, хөдөлгүүр гэх мэт/-д байрлуулан авч гарах зөрчил илэрдэг хэсэг. Зорчигчийн гарах чиглэлд зорчигч болон тэдний ачаа тээш, гар цүнхэнд хяналт тавьдаг. Энд танхимд иргэдэд зориулсан мэдээллийн самбар, хөтөч гэх зүйл байхгүй байсан. Ачааны тээврийн хэрэгслийн орох, гарах чиглэл нь өнгөрсөн жилээс шинээр ашиглалтад орж үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн юм билээ. Бидний ажилладаг өдрийн 16 цагийн байдлаар 47 автомашин хилээр гарсан, 34 тээврийн хэрэгсэл хяналтын бүсэд бүрдүүлэлт хийж байгаа, 10 автомашинд бүрдүүлэлт хийгээд дуусч байлаа. Танхимд байршуулсан цахим мэдээллийн самбар нь ямар байцаагч шалгалт хийх болон аль шатанд байгаа талаар мэдээллийг хүргэж байсан. Энэ хэсэгт гардаг зөрчилтэй асуудал нь олон хүлээн авагчтай, олон нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүн байдаг тул бүрдүүлэлт хийхэд хугацаа их шаарддаг. Нэг нэр төрлийн ачаа бол 10 минутын хугацаанд ч бүрдүүлэлт хийгдээд гараад явах тохиолдол байдаг. Ахлах ажилтны зүгээс байцаагч нарын үйл ажиллагаанд хяналт тавих бүрэн бололцоотой гэж бидэнд танилцуулсан.

Чингэлэг шалгах рентген тоног төхөөрөмжийн хяналтын хэсэгт ажиллаж буй байцаагч нарын хувьд рентген техникийн чиглэлээр нарийн мэргэшсэн гэж байгаа. Энэ хэсэгт урьд өмнө өндөр үнэтэй бараа бүтээгдэхүүний нэр төрлийг өөрчлөн мэдүүлэх замаар зөрчил гаргаж байсан тухай эх сурвалж бидэнд мэдээлсэн. Төмөр замын рентгений хэсэгт төмөр замаар нэвтэрч буй экспорт, импортод хяналт тавих хэсэг ба Өртөө-2 хэсэгт бүрдүүлэлт хийгддэг юм байна. 4 ажилтан ээлжээр ажилладаг бөгөөд экспортоор ихэвчлэн төмрийн хүдэр, жонш гардаг талаар ээлжинд гарч буй ажилтан танилцуулж байсан. Төмөр замаас өгсөн мэдээллийн дагуу ачаатай вагон /60 км/ц хурдтай/-ыг рентгенээр хяналт шалгалт хийдэг. Бусад хяналтын хэсгүүдээс алслагдмал байрладаг юм билээ. Өртөө-2 хэсэгт ажиллаж буй ажилтнуудын ажлын байрны аюулгүй байдал, ачааллыг харгалзан үзэх шаардлагатай байна. Нэг байцаагчид ноогдох ачааллын хувьд өдөрт 40-50 бүрдүүлэлт хийж байгаа талаар танилцуулж байсан. МЧ-1, МЧ-2 хяналтын хэсэгт тус бүртээ ахлах ажилтан нэг, 4 ажилтан ээлжээр үүрэг гүйцэтгэдэг юм байна.

-Гаалийн байцаагч, иргэд, жолооч нартай уулзсан гэсэн. Тэд юу ярьж байв?

-Замын-Үүд дэх Гаалийн газарт 3 ба түүнээс дээш удаа томилогдон ажиллаж байгаа улсын байцаагч нартай уулзаж ярилцсан. Мөн зарим гаалийн байцаагч нарыг өөрийнх нь хүсэлтээр уулзсан. Байцаагч нартай цалин хөлс, урамшуулал, ажлын ачаалал, сэлгэн ажиллуулах горимын талаар ярилцлаа. Боловсон хүчний 30 орчим хувийг сэлгүүлэн ажиллуулснаас сөрөг үр дагаврууд үүсч байсан, томилгоонд хөндлөнгийн, ялангуяа улс төрийн нөлөө их байдаг, мэргэшүүлэх ажлыг сайтар хийдэггүйгээс төлөвшөөгүй, бэлтгэгдээгүй хүмүүс томилогдож ирдэг, ажил, албан тушаал дэвших, өсч дэвжих боломжийг улс төр, танил тал, нутаг жалгын үзлээр хааж боомилдог гэж ярьсан.

Танхимд үйлчлүүлж байсан иргэн Б-ээс тус гаалийн байгууллагаар ямар хугацаанд үйлчлүүлдэг, хүндрэл бэрхшээл байгаа эсэх талаар тодруулахад “Үйлчилгээний хувьд хүндрэл бэрхшээлтэй асуудал гаалийн татвар хураамж байна. Өнөөдөр гэхэд “Ор, буйдан үйлдвэрлэдэг пүрш төмөр”-ийн хураамж 1.5 хувиар бодогдож байгаа нь 2016 оны 1 дүгээр сарынхаас өссөн байна. Нэг сард би 0.5 хувиар тооцож хураамж төлсөн. Гурван сар болоогүй байхад 1.5 болсон нь хүндрэлтэй, аж ахуйн нэгж, байгууллагад дарамт болж байна гэж үзэж байна. Жишээлбэл, би 2016 оны нэгдүгээр сард 500.000 төгрөгийн татвар төлөөд оруулж ирсэн бол одоо 1.500.000 төлж байна. Эдийн засгийн одоогийн хүнд үед татвар нэмэгдсэн нь хүнд байна” гэж байсан бол үнэлгээ хариуцсан гаалийн улсын байцаагчаас асуудлыг тодруулахад “Програмд ийм үнэлгээ байна” гэсэн. Бодит байдалд 2015 оны 11 дүгээр сард баталсан үнийн судалгааг баримталж байгааг мэдэгдэж, хэдийд хэрхэн өөрчилсөн талаар тайлбарлахыг хүсч, тодруулахад програмд буюу үнийн баазад буруу шивэгдсэн, баазын үнээр үнэлгээ хийсэн нь тогтоогдсон тул ажлын хариуцлагын асуудал дээр нь анхаарах, тухайн иргэнийг хохиролгүй болгох арга хэмжээ авахыг мэдэгдсэн.

-Гаалийн байцаагч нарын хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг бас хянан шалгасан гэсэн. Энэ тал дээр зөрчил, дутагдал гарав уу?

-Замын-Үүдийн гаалийн мэдүүлэг гаргагч нийт 159 албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн бүрдүүлэлтэд хяналт шалгалт хийсэн. Ингэхдээ тэдгээр албан тушаалтны цалин, урамшууллыг мэдүүлгийн цахим програмд бүртгэсэн 2014, 2015 оны хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлэгтэй цалингийн картыг нэг бүрчлэн тулган хянаж жагсаалтыг гаргасан. Замын-Үүд дэх Гаалийн газрын мэдүүлэг гаргагч 159 албан тушаалтны 2014, 2015 оны 318 мэдүүлгийг Гаалийн ерөнхий газраас татан авч хянан шалгахад хөрөнгө, орлого, орон сууц, газар, зээл буюу их хэмжээний өөрчлөлтийг мэдүүлээгүй зэрэг зөрчилтэй байсан 35 албан тушаалтны 2015, 2016 оны мэдүүлгийг нарийвчлан шалгах шаардлагатай байгаа тул энэ асуудлыг Авлигатай тэмцэх газрын Хяналт шалгалтын алба үргэлжлүүлэн шалгана. Удирдлагын зөвлөл нь 2015 онд 19 удаа хуралдаж, давхардсан тоогоор 45 асуудал хэлэлцсэн байхад тухайн хуралд оролцсон удирдах ажилтнуудаас мэдэгдэл, тайлбар гаргаагүй нь Авлигын эсрэг хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1 дэх хэсэгт заасныг зөрчсөн байна. Замын-Үүдийн гаалийнхан хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгээ бүртгүүлэхдээ хамаарал бүхий этгээдийг дутуу бичих, орлого, урамшуулал, банкны хадгаламжийн хүүг мэдүүлээгүй, хөрөнгө, зээл, авлагын талаар мэдүүлээгүй, эх үүсвэрээ бүрэн гүйцэд тайлбарлаагүй зэрэг зөрчлийг түгээмэл гаргасан байсан. Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн үнэлгээний хороо, ажлын хэсэгт томилогдон ажиллаж байгаа буюу Удирдлагын зөвлөлийн хуралд оролцон асуудал шийдвэрлэж буй албан тушаалтнууд мэдэгдэл, тайлбар гарган ажиллах шаардлагатайг ажлын хэсгийнхэн зөвлөлөө.

-Танай мөрдөн байцаагчдын явуулсан эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагааны араас авлигаас урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа явуулахад нөхцөл байдал хэр зэрэг байна вэ?

-Бид араас нь явуулж байгаа юм биш. 2015 оны 6 дугаар сард Дорноговь аймагт ажиллах үеэрээ тус газрын үйл ажиллагаатай танилцаад арга зүйн зөвлөгөө өгөх, Гаалийн ерөнхий газрын удирдлагад арга зүйн зөвлөгөө өгөх зэрэг арга хэмжээ авч байсан ч дорвитой өөрчлөлт гаргаагүйгээс энэ гэмт хэрэг гарах шалтгаан нөхцөл болсон гэж үзэж байгаа. Замын-Үүд дэх Гаалийн газрын удирдлагын Зөвлөлийн хурлын тэмдэглэлтэй танилцаж байх явцад гаалийн байцаагчдын гаргасан зөрчлийн байдлыг үзэхэд ажлын хариуцлага алдаж бараа, тээврийн хэрэгслийг дутуу пүүлдэг, үнэлгээ дутуу хийж татвар, хураамжийг бүрэн авдаггүй, нэр төрлийг өөрчлөн үнэ ихтэй, татвар өндөртэй барааг өөр хямд бараагаар орлуулдаг зэрэг ноцтой зөрчлүүд байх бөгөөд ингэж өөрчилснөөр зөрүү гарсан татвар, хураамжийн дүнгээс өөртөө авдаг байж болзошгүй асуудал нь олон нийтийн дунд яригддаг дам яриа, тус газрын гаалийн байцаагчидтай холбоотой хээл хахуулийн гэмт хэрэгт холбогдсон асуудлыг нотолж байна.

АЗШНЦ-2 буюу Ачааны автомашин шалгах цэгийн рентген аппаратаар болон мэдээллээр зөрчилтэй байж болзошгүй тохиолдолд уг тээврийн хэрэгсэлийн ачаа барааг буулгаж шалгахад техник хэрэгсэл, хүн хүчний дутмаг, улирлын байдлаас шалтгаалан 3-5 хоног зарцуулдаг тул үйлчлүүлэгчдийн шахалт, бэрхшээлээс шалтгаалан хяналт шалгалт чанартай хийгдэхгүй байдал ажиглагдаж байсан. Мөн Гаалийн газар болон төрийн бусад байгууллагууд албаны автомашинаар үйлчлүүлэгчдийн ачаа, барааг байнга хилээр тээвэрлэдэг, гаалийн бүрдүүлэлтийг үнэн зөв хийдэггүй, ёс төдий үйлддэг зэрэг зөрчил илэрсэн бөгөөд энэ нь иргэн, үйлчлүүлэгч нарт сөргөөр нөлөөлөх, байгууллагын үйл ажиллагааны нэр хүндийг унагах, бусдад ижил тэгш шаардлага тавих нөхцөлийг алдагдуулж байна. Удаа дараа зөрчил гаргасан аж ахуйн нэгжид хэрхэн хариуцлага тооцох, бусад үйлчлүүлэгчдийг зөрчил гаргуулахгүй байх чиглэлээр нөлөөлийн арга хэмжээ хэрэгжүүлж байгаа эсэх нь тодорхойгүй байна.

Замын-Үүд дэх Гаалийн газарт ажиллах явцад албан тушаалын гэмт хэрэг, авлига, ашиг сонирхлын зөрчил үүсэхэд нөлөөлж болохуйц асуудлууд цөөнгүй байна гэж үзлээ. Тухайлбал, гаалийн улсын байцаагчийг бэлтгэх, дадлагажуулах асуудал хангалтгүй төрөл бүрийн мэргэжил эзэмшсэн хүмүүсийг зөвхөн 14 хоногийн дотор бэлтгэж байгаа нь хангалтгүй байна. Түүнчлэн орон тооны хязгаарыг зөрчин цалин хөлсний асуудал нь төсөвт тусгагдаагүй байхад томилгоо хийж, цалин хөлс олгож байгаа ба үүнийгээ төсөвт тодотгол хийлгэх замаар залруулж байна. Тус газар одоо ч орон тооны илүүдэлтэй. Энэ нь төсвийн хөрөнгө зориулалтын бусаар зарцуулах гэмт хэргийн шинжийг агуулсан байж болзошгүй юм.

Гаалийн төв, орон нутгийн байгууллагаас иргэн, үйлчлүүлэгч нарт бусад импортын барааны гаалийн үнийг тодорхойлдог 6 арга, ялангуяа үндсэн арга болох хэлцлийн үнийн арга болон ямар тохиолдолд үйчлүүлэгч хураамж багаар төлөх боломжтой, ямар бичиг баримтыг бүрдүүлсэн байх ёстой зэрэг асуудлаар сурталчилгаа, мэдээллийг өгдөггүй, уялдуулсан системийн код, тодорхойлолт, тодотгол зэргийн ил тод, нээлттэй байдлыг хангахгүй байгаа нь үйчлүүлэгч өөрийн төлж буй хураамжийг хянах, хяналт тавих боломжийг олгохгүй байгаа төдийгүй гаалийн улсын байцаагч, ачаа тээвэрлэгч нарын дунд “зуучлагч буюу “зууч” бий болгох боломжийг бүрдүүлж байна. Энэ нь нэг талаас үйлчлүүлэгчийн бага хураамж төлөх сонирхол, нөгөө талаас гаалийн улсын байцаагчийн авлига, шан харамж авах сонирхолтой давхцдаг байхыг үгүйсгэхгүй юм.

Мэргэжлийн болон ёс зүйн алдаа гаргасан албан хаагчид ногдуулах хариуцлагын асуудал ёс төдий хариуцлага ногдуулдаг. Тухайлбал, үр дүнгийн урамшууллаас хасах, протоколоор сануулах, сахилгын шийтгэл ногдуулах зэрэг нь гаргасан зөрчилдөө гэмших, дахин зөрчил гаргахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэрэгсэл болж чадахгүй байна. Гаалийн хяналтын бүсүүдэд хяналтын камер ховор, камерийн тусламжаар гаалийн улсын байцаагч нарын үйл ажиллагааг хянах нөхцөл боломж муу, гаалийн улсын ахлах байцаагч нар нь гаалын улсын байцаагчаас тусгаарлагдан тусдаа өрөө нь байрладаг, өрөөнд нь хяналтын камер байхгүй байгаа нь үйлчлүүлэгчтэй нүүр тулсан уулзалт хийх боломжийг бүрдүүлсэн гэж үзэхээр байна. Мөн хяналтын бүсүүдэд ажиллах гаалийн улсын байцаагчдын ажлын хуваарийг удирдах албан тушаалтнаас excel файл ашиглан хийж байгаа нь байцаагч нарыг давхардуулах, ээлж дараалан хуваарилах г.м техник алдаа гаргах мөн мөн санаатайгаар хуваарьлалт хийх боломжийг бүрдүүлж болзошгүй юм. Замын-Үүд дэх Гаалийн газрын хяналтын бүс, шалган нэвтрүүлэх цэгүүдээс АЗШНЦ-2 буюу Ачааны автомашин шалгах цэг, төмөр замын шалган нэвтрүүлэх цэгт рентгэн байгаа бөгөөд бусад цэгт байхгүй байгаа нь хяналтыг сулруулах бас нэгэн нөхцөлийг бүрдүүлж байна.

-Олон зөрчил, дутагдал, сул тал байгааг илрүүлжээ. АТГ эдгээр зөрчил, дутагдлыг арилгах, нөхцөл байдлыг засч сайжруулах чиглэлээр цаашид юу хийх вэ?

-Цаашид дээрх дүгнэлтэд дурдсан сөрөг үр дагавар бий болгохуйц асуудлаар гаалийн төв болон орон нутгийн байгууллагуудад зөвлөмж хүргүүлэх, бусад Гаалийн газар, хороодод ажилласан тайлан, мэдээлэлтэй уялдуулан салбарын хэмжээнд цогц арга хэмжээг зохион байгуулах талаар Сангийн яам, Гааль, татварын ерөнхий газартай хамтран ажиллахаар албан бичиг хүргүүлээд байна. Гаалийн газар, хороодод эхнэр, нөхөр, төрсөн ах, эгч, дүү гэх мэт хамаарал бүхий этгээдүүд цөөнгүй ажиллаж байгаа тул тэднийг сонирхлын зөрчилд оруулахгүй байх, сонирхлын зөрчил гаргахаас урьдчилан сэргийлэхэд чиглэсэн тусгайлсан зөвлөмж өгч ажиллах шаардлагатай.

Мэдээ, мэдээлэл / admin / 06/07/2016

Авлигатай тэмцэх газрын Мэдүүлгийн бүрдүүлэлт, дүн шинжилгээний албаны дарга, ахлах комиссар Ц.Цэцэгдэлгэрэхтэй ярилцав.

-Улсын хэмжээнд албан тушаалтнуудын хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн бүрдүүлэлтийн албан ёсны дүн мэдээг Авлигатай тэмцэх газар зарлалаа. Энэ жил хуулийн хугацаанд хичнээн хүн мэдүүлгээ гаргаж бүртгүүлсэн бэ?

-Авлигатай тэмцэх газраас хуулийн үйлчлэлд хамрагдах албан тушаалтны 2015 оны хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг бүртгэх, хүлээн авах, хянах үйл ажиллагааг улсын хэмжээнд зохион байгуулж төрийн захиргааны болон нутгийн захиргааны 109 байгууллагаас ирүүлсэн тайлан, бүртгэлийг нэгтгэж албан ёсны дүн мэдээг гаргалаа. Улсын хэмжээнд нийтдээ 39853 мэдүүлэг гаргагч бүртгэгдсэнээс 39850 мэдүүлэг гаргагч буюу 99,9 хувь нь бүртгүүлсэн. Үүнээс хуульд заасан хугацаандаа 39848 мэдүүлэг гаргагч бүртгүүлсэн бол 2 мэдүүлэг гаргагч хугацаа хожимдуулж, 3 мэдүүлэг гаргагч мэдүүлгээ гаргаж өгөөгүй байна. Мөн Авлигатай тэмцэх газарт 2015 оны мэдүүлгээ мэдүүлбэл зохих төрийн өндөр 269 мэдүүлэг гаргагч албан тушаалтан хуульд заасан хугацаанд 100 хувь мэдүүлсэн байна.

-2016 оны бүрдүүлэлтийн үйл ажиллагааны онцлог юу байв?

-Ихээхэн онцлогтой байлаа. 2015 оны сүүлээр Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт орсон. Зарим төрийн байгууллагад бүтцийн өөрчлөлт хийгдэж, халаа сэлгээ их гарсан. Төрийн өмчийн хорооны бүтцийг хуулиар өөрчилж Сангийн яаманд нэгтгэсэн, Татварын ерөнхий газар, Гаалийн ерөнхий газруудыг нийлүүлж Гааль, Татварын ерөнхий газар, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар, Үндэсний Статистикийн хороог нийлүүлж Улсын бүртгэл, статистикийн ерөнхий газар болгосон зэрэг өөрчлөлт хийгдсэн. Төрийн албан хаагчдыг хөрөнгө, орлогын мэдүүлгээ шинэчлэн гаргах хуулийн хугацаанд сар шинийн баярын амралтын өдрүүд давхацсан. Энэ бүхэн мэдүүлгийн бүрдүүлэлтийн үйл ажиллагаанд багагүй хүндрэл бэрхшээл үүсгэж байсан. Гэвч Авлигатай тэмцэх газар учирч болох эдгээр бүх хүндрэл бэрхшээл, тулгамдаж байгаа асуудал, түүнээс гарах үр дагаврыг тооцож, тухай бүрт арга хэмжээ авч ажилласан.

-Мэдүүлгээ гаргаагүй буюу хожимдуулж мэдүүлсэн зөрчилтэй нийт 5 хүн байгааг нэрлэж болох уу?

-Санхүүгийн зохицуулах хорооны Захиргаа, хүний нөөцийн газрын дарга А.Ундрах, нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-ын төлөөлөгч Ц.Эрдэнэбаяр нар хугацаа хожимдуулсан, Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын Харуулын албаны дарга Ж.Самбалхүндэв, нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-ын төлөөлөгч Ч.Дэчингалсан, нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн ИТХ-ын төлөөлөгч Л.Гэрэлт-Од нар 2015 оны мэдүүлгээ гаргаж өгөөгүй байна.

-Ихэвчлэн дүүргийн хурлын төлөөлөгч нар хөрөнгө, орлогоо мэдүүлэхэд хойрго хандсаны учир шалтгаан юу вэ?

-Энэ жилийн хувьд нийслэлийн 2 дүүргийн 3 төлөөлөгчийн хувьд ийм асуудал гарсан нь анхаарал татаж байна. Авлигатай тэмцэх газрын зүгээс хөрөнгө, орлогоо хуулийн хугацаанд мэдүүлэх талаарх сургалт, сурталчилгааг хангалттай түвшинд өгсөн. Дээр нэр дурдсан албан тушаалтнууд шалтгаан, тайлбараа гаргаж өгөх байх.

-Дээрх хүмүүст хуулийн ямар хариуцлага хүлээлгэх вэ?

-Хуульд заасан үүргээ биелүүлээгүй буюу мэдүүлгээ хожимдуулж гаргасан, гаргаж өгөхгүй байх ямар нэгэн хүндэтгэн үзэх шалтгаан байгаа эсэхийг тодруулж, гаргасан зөрчлөөс нь хамаараад сануулах, цалингийн хувь бууруулах, ажлаас халах хүртэл сахилгын шийтгэл ногдуулдаг. Мөн тухайн албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг Авлигын эсрэг хууль, ашиг сонирхлын зөрчлийн хуульд заасны дагуу нарийвчлан хянан шалгадаг.

-Мэдүүлгээ гаргаж өгөөгүй буюу гаргахаас татгалзсан асуудлыг хөрөнгө, орлогоо нуусан гэж үзэх үү?

-Авлигын эсрэг хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.6-д зааснаар мэдүүлэг гаргахаас татгалзсан болон гаргаж өгөөгүй нь тухайн албан тушаалтны мэдүүлгийг шалгах үндэслэл болдог. Хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг нь нарийвчлан хянан шалгаж, шалгалтын эцэст тухайн албан тушаалтан хөрөнгө, орлогоо нуусан эсэх нь тодорхой болох бөгөөд худал мэдүүлсэн тохиолдолд хөрөнгө, орлогын дүн болон тухайн мэдүүлэг гаргагчийн албан тушаалын цалин хөлсний дүнтэй уялдан хүлээлгэх сахилгын шийтгэл харилцан адилгүй байдаг. Тухайлбал зөрчилтэй мэдүүлсэн хөрөнгө, орлогын хэмжээ нь тухайн албан тушаалтны зургаан сараас дээш нэг жил хүртэлх хугацааны цалинтай тэнцүү хэмжээний бол албан тушаал бууруулах, нэг жилийн цалинтай тэнцэх буюу түүнээс их хэмжээтэй байвал албан тушаалаас нь огцруулах буюу ажлаас халах сахилгын шийтгэл хүлээхээр заасан байх жишээтэй.

-Төрийн албан хаагчдаас хөрөнгө, орлогын мэдүүлэг гаргуулж авахын ач холбогдол ер нь юу юм бэ?

-Төрийн албан хаагчдыг авлигаас урьдчилан сэргийлэх гол механизм. Нөгөө талаас төрийн албан хаагчид ажилд орохдоо хэдий хэмжээний хөрөнгөтэй байна, ажиллаж байх хугацаанд ямар хэмжээний хөрөнгөтэй болсон, ашиг сонирхлын зөрчилд өртөх эрсдэл байна уу гэдэгт хяналт тавин ажиллаж байгаа нь цаашлаад үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих авлигын гэмт хэрэг болон ашиг сонирхлын зөрчлөөс хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх чухал хэрэгсэл юм. Мөн иргэд олон нийтийн зүгээс төрийн албан хаагчийн хөрөнгө, орлоготой холбоотой өргөдөл, гомдлыг Авлигатай тэмцэх газарт ирүүлдэг. Тэдгээр мэдээллийн мөрөөр хяналт шалгалт явуулж, хөрөнгө орлогоо хууль ёсны дагуу олж авсан эсэхийг нь тогтоож зөрчил илрээгүй тохиодолд тухай бүрт нь гомдол гаргагчид хариуг хүргүүлдэг, энэ нь төрийн албан хаагчдынхаа нэр төрийг хамгаалах арга хэмжээ болж байгаа юм.

-Төрийн өндөр болон бусад албан тушаалтны хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг эцсийн байдлаар олон нийтэд хэзээ мэдээлэх вэ?

-Авлигатай тэмцэх газарт мэдүүлгээ гаргаж бүртгүүлдэг УИХ-ын гишүүд, сайд, УИХ-аас байгуулагддаг байгууллагын удирдах албан тушаалтан, Засгийн газрын агентлагийн дарга нар болон Улсын дээд шүүхийн шүүгч, Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн, аймаг, нийслэлийн ИТХ-ын дарга, Засаг дарга зэрэг Авлигын эсрэг хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1 дэх хэсэгт заасан нийт 250 гаруй албан тушаалтны хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг энэ оны хоёрдугаар улиралд багтаан “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүл болон http://www.xacxom.iaac.mn цахим хуудсанд байршуулна.

Мэдээ, мэдээлэл / admin / 06/07/2016

Авлигатай тэмцэх газар “Хүүхдийн шударга байдлын түвшний судалгаа”-г хийжээ. Судалгааны ач холбогдол, үр дүнгийн талаар Авлигатай тэмцэх газрын Судалгаа шинжилгээний албаны ахлах ажилтан, ахлах комиссар Ц.Шинэбаяртай ярилцлаа.

-АТГ хүүхдийн шударга байдлын судалгаа хийсэн байна. Энэ судалгааны зорилго, ач холбогдол юу вэ? Яагаад хүүхдийн шударга байдлыг судалж байгаа юм бэ?

-Энэ судалгааг 6 дахь удаагаа хийсэн. Дунд сургуулийн дунд болон ахлах ангийн хүүхдүүдийн шударга ёсны талаарх хандлагыг тодорхойлох зорилготойгоор хийдэг. Тухайн насны хүүхдүүдийн шударга байдал, зан чанарын төлөвшилтийн байдал, тэдний ёс зүйн төлөвшилд гэр бүл, найз нөхөд нь хэр нөлөөтэй болох, мөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, интернэтийн нөлөөлөл ямар түвшинд байдаг зэрэг нөхцөл байдлыг тодорхойлох, улмаар хүүхэд багачууд, сурагчдын дунд хэрэгжүүлэх сурган хүмүүжүүлэх, соён гэгээрүүлэх үйл ажиллагааны чиглэлийг тогтооход энэ судалгаа ач холбогдолтой юм. Мөн тодорхой нутаг дэвсгэрт амьдарч байгаа хүүхдүүдийн шударга байдлыг өөр нутаг дэвсгэрт амьдарч байгаа хүүхдүүдийнхтэй харьцуулах, насны зөрүүтэй хүүхдүүдийн хариултыг өөр хооронд нь харьцуулах боломжтой учир нийт улсын хэмжээгээр төдийгүй аймаг, дүүргүүдийн хүүхдүүдийн зан төлөвийн талаар мэдээлэл дээр тулгуурлан тодорхой онцлог арга хэмжээг хэрэгжүүлэх боломжтой байж болох юм.

-Энэ судалгаа 6 дахь удаагийнх гэлээ. Өмнөх судалгааны дүнгүүдээс ямар өөрчлөлт харагдаж байна вэ?

-Өмнө нь хийгдсэн судалгаануудад бүх аймаг, дүүргийн хүүхдүүдийн төлөөлөл хамрагдаагүй. 2015 оны судалгаанд 21 аймаг, 9 дүүргийн ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн 7-11 дүгээр ангийн сурагчдын төлөөллийг хамруулсан учир өмнөх судалгааны дүнгүүдийг энэ удаагийн судалгааны үр дүнтэй харьцуулах боломжгүй юм. Өмнөх судалгаануудад харьцангуй цөөн хүүхэд хамрагдсан бол энэ удаагийн судалгаанд 1929 хүүхэд хамрагдсан.

-Судалгааны асуулгуудыг яаж боловсруулсан бэ? Энэ асуултууд хүүхдийн шударга байдлыг бүрэн дүүрэн харуулж чадах уу?

-Судалгааны асуулгыг жил жилд боловсронгуй болгож ирлээ. Асуултуудыг хүүхдүүдэд аль болох ойлгомжтой байлгахыг хичээсэн. Тэдний өдөр тутмын амьдралд тохиолддог жишээн дээр тулгуурлан, нас, сэтгэхүйн онцлогт нь тохируулах тал дээр анхаарч мэргэжлийн байгууллагын зөвлөгөөг авсан. Гэхдээ монгол хүүхдүүдийн шударга байдлыг бүрэн дүүрэн харуулж чадахгүй. Учир нь зөвхөн 7-11 дүгээр ангийн хүүхдүүдийг хамруулж байгаа, мөн нийслэлийн дүүргүүд болон аймгийн төвийн сургуулийн хүүхдүүдийг хамруулсан боловч сумын төв дээр амьдарч байгаа хүүхдүүдийг хамруулаагүй, сургууль завсардсан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг хамруулж чадаагүй. Үүнээс гадна энэ удаагийн судалгааг онлайн хэлбэрээр авсан учир интернэт ашиглаж чадахгүй байгаа хүүхдүүд энэ судалгаанд хамрагдаагүй. Энэ бүх асуудлыг цаашид харгалзан үзэж судалгааг боловсронгуй болгох тал дээр ажиллах болно.

-Судалгааны дүнгийн мөрөөр юу хийх шаардлагатай вэ?

-Судалгааны үр дүнд хэд хэдэн нөхцөл байдал тодорхой болсон. Жишээлбэл, хүүхдийн анги ахих тусам шударга байдлын түвшин буурч байгаа. Мөн эрэгтэй хүүхдийн шударга байдлын түвшин эмэгтэй хүүхдүүдийнхээс дундаж дүнгээрээ бага байгаа. Хүүхдүүдийн авлигын талаарх ойлголт сул байна. Эцэг, эх, сурган хүмүүжүүлэгч нартайгаа зөв, буруу, шударга болон шударга бусын талаар ярилцдаг байх тусмаа хүүхдүүдийн шударга байдал өндөр, энэ талаар ярилцдаггүй, бодол санаагаа хуваалцдаггүй бол шударга байдлын түвшин нь доогуур байх жишээтэй. Найз нөхөд нь буруу зүйлд уруу татдаг бол хүүхдийн шударга байдлын түвшин буурах хандлагатай байна. Гэр бүл, сургуулийн орчноос шударга байдлын талаар ойлголт авдаг хүүхдийн шударга байдлын түвшин интернэтээс болон найз, нөхдөөсөө энэ талаарх ойлголтыг хүлээн авдаг хүүхдүүдийн түвшингээс өндөр байна.

Хүүхдүүдтэй эцэг, эх, багш сурган хүмүүжүүлэгч нар нь чин сэтгэлээсээ ярилцаж байх нь чухал байна. Сайн муугийн талаар, зөв буруугийн талаар тэдэнд ойлгомжтой байдлаар ярилцаж байх, үйл хөдлөлөөрөө үлгэрлэх хэрэгтэй байна. Интернэтийн мэдээлэл, ялангуяа нийгмийн сүлжээний сөрөг нөлөөнөөс хүүхдийг хамгаалах шаардлагатай. Үүнийг хүчээр хийхэд хэцүү. Хүүхдүүдийг номтой нөхөрлүүлэх, ёс суртахууны зөв хандлагатай болгоход туслах уран зохиолыг бодлоготойгоор судлуулах шаардлагатай байна. Энэ бол наад захын жишээ. Хүүхдүүдийн үзэл бодлоо илэрхийлэх, үг хэлэх, бусадтай харилцах эрх чөлөөг нь чөлөөтэй тавьж, үйл хөдлөлийг нь сайн хянах хэрэгтэй байна. Дотроо ямар ертөнц бий болгож байгааг сайн мэдэж байх нь чухал юм. Одоо дунд сургуульд байгаа хүүхдүүдийн дотроо бий болгож байгаа ертөнцөд бид ирээдүйд амьдрах болно.

Ярилцсан Т.Тунамал

Мэдээ, мэдээлэл / admin / 05/07/2016

ХЭВЛЭЛИЙН МЭДЭЭ

Судалгааны дүнгээр олон нийт улс төрийн намууд хамгийн их авлигад өртсөн гэж үзжээ

2016 оны 7-р сарын 7, Улаанбаатар хот – Азийн Сан, Сант Марал сантай хамтран жил бүр орон даяар явуулдаг “Авлигын талаархи олон нийтийн ойлголт, мэдлэгийг тогтоох” 17-р судалгааны дүн гарлаа. Уг судалгааг Канадын Гадаад Хэргийн Яамны санхүүжилтээр Азийн Сангийн хэрэгжүүлж буй “Ардчилсан оролцоотойгоор төрийн албанд сайн засаглал, ил тод байдлыг бэхжүүлэх нь” төслийн хүрээнд явууллаа.

Энэхүү судалгааг өнөөдрийн байдлаар 17 удаа үндэсний хэмжээнд явуулж, авлигын талаарх нийгэм дэх ойлголт, хандлага, урт хугацааны өөрчлөлтийг судалдаг бөгөөд судалгааг түүврийн, ганцаарчилсан ярилцлагын аргаар явуулдаг. Судалгаагаар өрхийн түвшин дэх авлигын цар хүрээ, тохиолдол, иргэдийн авлигатай холбоотой төсөөлөл, бодит туршлага болон дээд түвшний авлигын талаарх ойлголт мэдлэгийг тандан судалдаг юм.

17 дахь удаагийн судалгааг өнгөрсөн 3-р сард гүйцэтгэсэн бөгөөд Улаанбаатар хотын найман дүүрэг, зургаан аймгийн 24 сумын нийт 1300 гаруй иргэд хамрагджээ. Энэ жилийн судалгаагаар авлига олон нийтийн хувьд тулгамдсан асуудал хэвээр байгаа нь харагдсан бөгөөд оролцогчдын 65 хувь нь “авлига манай улсад тогтсон заншил болсон” гэж үзжээ. 2016 оны судалгааны үр дүнгээр улс төрийн хүрээний авлигын асуудал хурцаар гарч иржээ. 2006 оноос хойш хийгдсэн судалгаанд анх удаагаа авлигад хамгийн ихээр өртсөн газрын жагсаалтын нэгдүгээрт улс төрийн намууд орсон байна. Энэ жагсаалтыг газрын алба тасралтгүй тэргүүлж ирсэн юм. Өнгөрсөн жилийн судалгааны дүнтэй адил авлигад хамгийн их өртсөн таван байгууллагын гуравт нь улс төрийн намууд, УИХ, засгийн газар оржээ. Энэ гурвын байр 2010 оны судалгаанаас хойш тогтвортойгоор урагшилж ирсэн байна. Судалгааг урт хугацааны турш тогтмол явуулж байгаа нь авлигын түвшин хэрхэн өөрчлөгдөж, иргэдийн ойлголт, мэдлэгт гарч буй өөрчлөлт, хандлагыг харьцуулан харах боломжийг олгож байдаг юм.

Азийн Сангийн “Ардчилсан оролцоотойгоор төрийн албанд сайн засаглал, ил тод байдлыг бэхжүүлэх нь” төслийн хүрээнд боловсрол болон хууль сахиулах салбарт салбарын нарийвчилсан судалгааг явуулна. Мөн 2012 оноос хойш “Бизнес эрхлэлтийн орчин дахь авлигын нөхцөл байдал” судалгааг явуулж хувшийн хэвшил дэх авлигын ойлголт, хандлагыг судалж байна. Эдгээр судалгаанууд Монгол улс дахь авлигын нөхцөл байдал, цар хүрээг илүү өргөнөөр харуулах боломжийг олгож байгаа бөгөөд судалгааны дүн зарлагдах бүрт авлига, ил тод байдал, хариуцлагын тогтолцооны тухай асуудалд анхаарал хандуулж, нөхцөл байдлыг сайжруулах арга зам, гарцуудын талаар яриа, хэлэлцүүлэг өрнүүлдэг билээ.

2016 оны судалгааны зарим үр дүнгээс:

• 2015 оны судалгааны үр дүнтэй адил судалгаанд оролцогчдын талаас илүү хувь нь сүүлийн гурван жилд авлига нэмэгдсэн гэж үзэж байна (2015 онд 59 хувь, 2016 онд 58.8 хувь). Харин ирэх гурван жилд авлига багасна гэсэн өөдрөг үзэл нэмэгджээ. 2016 онд судалгаанд оролцогчдын гуравны нэг нь ирэх гурван жилийн хугацаанд авилга буурна гэж хариулсан бол (34.9 хувь) энэ тоо 2015 онд 24.4 хувь байжээ.
• Ажилтан, албан тушаалтны оролцоог багасгах шинэ техник, технологи нэвтрүүлэх мөн шинээр баталсан "Шилэн дансны хууль" зэргийг авлигын эсрэг үр дүнтэй санаачилга гэж үзжээ.
• Дээд түвшний авлига ямар нөлөө, хохиролтойг жирийн айл өрхүүд тодорхойлж төдийлэн чадахгүй хэвээр байна. Оролцогчдын тал гаруй хувь нь (48.1 хувь) дээд түвшний авлигын хэмжээг мэдэхгүй гэжээ.
• Өрхийн төлж байгаа жижиг хээл хахуулийн дундаж хэмжээ 2015 оны 3 дугаар сард 277,000 төгрөг байсан бол 2016 оны 3 дугаар сард 336,000 төгрөг болж өссөн байна.
• Хувийн хэвшил болон төрийн бус байгууллагад ажилладаг оролцогчид төрийн байгууллагын үйл ажиллагааг шударга бус гэж үзэх нь төрийн алба болон төрийн үйлчилгээнд ажилладаг оролцогчдоос хавьгүй өндөр байв.

Судалгааны дүнг танилцуулахтай зэрэгцээд Азийн Сан, Авлигатай Тэмцэх Газартай хамтран Хамтдаа - www.khamtdaa.mn цахим хуудасны нээлтийг хийлээ. Энэхүү вебсайт нь 2012 онд АОУХА болон Мерси Корын санхүүжилтээр анх хийгдэж байсан бөгөөд иргэдэд авлигын асуудалтай холбоотой бүх төрлийн мэдээлэл авах суваг болох зорилготой юм. Авлигын эсрэг, олон нийтийн соён гэгээрүүлэх чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагууд төрөл бүрийн мэдээ, материал, судалгаа зэргийг оруулж байх боломжтойгоор энэхүү вебсайтыг шинэчилэн ажиллуулж эхэллээ. Иргэд мэдээллийг хялбар, ойлгомжтой байдлаар ангилж, шүүж авах боломжтой байдлаар хийгдсэн энэхүү вебсайт нь авлигатай тэмцэх холбоотой мэдээллүүдийг багтаасан цахим сан болох юм.